SINIF YÖNETİMİ

     Son birkaç yılda sınıf ortamındaki öğrenci-öğretmen ilişkilerini açıklama amacıyla literatürde yer almaya başlayan ve sınıf yönetimi adıyla yayınlanan, makale vb. eserler incelendiğinde bunların; öğrenci davranışlarının plânlanması sınıftaki örgütlenme, iletişim ve istenmeyen davranışların önlenmesi gibi konular üzerinde yoğunlaştıkları görülecektir. Sınıf yönetimini, sınıf yaşamının bir orkestra gibi yönetilmesi şeklinde tanımlayan Lemlech'in bu tanımlamasında aynı kavramı açıklamaya yönelen tüm tanımları birleştirdiği söylenebilir. Yapılan bir araştırmada sınıf yönetiminin boyutları şu başlıklar altında toplanmaktadır:

• Meslek (alan) hakimiyeti,

• Sınıf içinde amaçlı davranış gösterme,

• Liderlik,

• Planlama,

• İletişim,

• Davranışların yönetimi,

• Zamanın yönetimi,

• Etkinliklerin yönetimi,

• Değerlendirme.

   Araştırmanın bulgularına göre, İlköğretim müfettişleri sınıf öğretmenlerini sınıf yönetiminin bütün boyutlarında "Orta Düzey Yeterlikte" göstermektedirler. Aynı araştırmada öğretmenlerin sınıf yönetimi konusunda hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim ihtiyacı içerisinde oldukları belirtilmektedir. Ayrıca sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi konusundaki yeterliklerinin artırılması konusu üzerinde öncelikli olarak durulmasının gerekliliği önerilmektedir.

  İlköğretim okullarında  önemli bir öğretmen niteliği olarak karşımıza çıkan sınıf yönetimi eğitimde başarılı olmak için ilk adımdır. Bu nedenle öğretmenin liderlik rolü ön plâna çıkmakta ve grup dinamizmini bilmesi önem kazanmaktadır. Bununla birlikte öğretmenin bireysel özellikleri, ders verirken kullandığı öğretim stratejileri, yöntem ve teknikleri de sınıf yönetimini etkilemektedir. Sınıftaki disiplin anlayışı ise katı kuralların uygulanmasından çok bilgiye ve seviyeye dayalı olmalıdır. Diğer bir anlatımla öğretmen sınıf içinde disiplini, bilgisiyle, öğrenciye sevgi göstermesiyle ve ona saygı duymasıyla kurmalıdır. Sınıfın iyi yönetimi için öğretmenin öğrencilerle iyi ilişkiler kurabilmesi gerekir. Bunda öğretmenin öğrencilere ilişkin tutumu önemli bir rol oynar. Bu süreçte etkili bir öğretime rehberlik edebilecek düzeyde nitelik ve anlayışa sahip öğretmen, başarılı bir sınıf yönetimi rolü oynayabilmektedir.

  Her sınıfın, öğrenmeyi olumlu ve olumsuz etkileyecek bir atmosferi, iklimi vardır. Sınıf iklimi, kullanılan öğretim yaklaşımları, kontrol yöntemi ve tüm ilişkiler öğretmen tarafından sağlanır. Ancak sınıfı oluşturan öğrencilerin öğrenmeye ve öğretim etkinliklerine karşı oluşturdukları tutumlar da sınıf iklimini oluşturmada önemli rol oynamaktadır. Öğretmen sınıfın tüm özellikleri bakımından analiz ederek öğrencileri sınıfta olumlu bir havanın oluşturulmasında katkı sağlayıcı bir unsur olarak kullanabilmelidir. Öğretmenler sınıfta kurdukları iletişim özelliklerine göre etkili olabilmektedirler. Etkisi en az olan iletişim biçimi, öğretmenin bireysel olarak öğrencilerle tek olarak ilgilendiği iletişim biçimidir. Buna karşılık bu iletişimin bireysel olarak öğretmen-öğrenci arasında kurulması etkili olmakta iken; öğretmen-öğrenci ve öğrenci-öğrenci etkileşiminin mümkün olduğu öğrenme ortamında kurulan iletişimin ise çok etkili olduğu bilinmektedir. Öğretmenin sınıfa hakimiyetini sağlayıcı olması bakımından sınıfta disiplini sağlayıcı uygulamalarda önem taşımaktadır. Bu bakımdan öğretmenin sınıf yönetimi konusundaki başarısını disiplin anlayışı ve uygulamaları da etkileyebilmektedir. Otoriter, problemleri disipline edici yöntemlerle çözme eğilimi içerisinde olan öğretmenler sükûneti sağlamada başarılı olsalar bile öğrencilerin zihinlerinde oluşan kaosa engel olamamaktadırlar.

   Sınıf yönetimi, öğretim esnasında öğretmenin öğrencilerini belli bir takım kurallara ve kişisel eğitim anlayışına göre hedefe kısa ve disiplinli bir yolda sağlıklı bir şekilde götürmesi anlamını taşır. İlköğretim kurumlarında disiplin denince; öğrencinin okul hayatını ve öğretimle ilgili faaliyetlerini düzenlemek amacını güden önlemler anlaşılır. Bu önlemlerin bir kısmı emirlere ve dolayısıyla zora; bir kısmı da isteğe ve sevgiye dayanır. Bu ikisinden eğitimsel değeri olanlar, çocuğun isteğine dayananlardır. Bunlar öğrencinin Ahlak ve karakter bakımından en iyi şekli almasına yardım eden bütün faaliyetlerin toplamından meydana gelir. Alınan bu önlemlerin amacı; öğrencinin okulda tabiî hayat şartları içinde yaşamasını ve çalışmasını, disipline uyar bir vatandaş olarak karakteri olgun bir insan olmasını sağlamaya çalışmaktadır. Öğretmenin eğitim anlayışı, mesleki bilgi yeterliliği, şahsiyeti okuldaki disiplini sağlamada etkili olan unsurlardandır.

   1. Okullardaki Disiplinsizlik sebepleri:

• Okul programının ve okul yönetmeliklerinin öğrenci psikolojisine uygun olmaması,

• Ailenin ekonomik düzeyinin olumsuzluğu ve aile eğitim anlayışının yetersizliği,

• Arkadaş ortamının olumsuz tesirleri,

• Öğrencinin sahip bulunduğu bedeni özürler,

• Psikolojik gerginlikler ve heyecansal durumlar,

• Öğretmenler arasındaki disiplin anlayışındaki farklılıklar,

• Öğretmenlerin kişiliği,

• Okulun sahip bulunduğu olanaksızlıklar,

• Öğrencilerdeki başarısızlık kaygısının yüksekliği,

• Öğrencilerde güven duygusunun eksikliği vb sebepler.

   2.Disiplini sağlamada dikkat edilecek hususlar:

• Sınıfta göz iletişimini etkili bir biçimde sağlayabilme,

• Dikkati dağınık öğrencileri canlı tutmayı bilme,

• Sınıfın oturuş düzeninin iyi ayarlanması,

• Öğrencileri ismen tanıyabilme,

• Sınıf karşısında tenkitten kaçınma ve kendine hâkimiyet,

• Sınıfın normlarını bilme ve bunlardan yararlanabilme,

• Öğrencilerle yakından ilgilenme, bunu onlara hissettirebilme,

• Nadir olarak tekrar eden bazı davranışları hoş karşılayabilme,

• Olayları daha başlangıcında ve büyümeden çözebilme,

• Alaycı ve kibir gibi davranışlardan uzak olma,

• Tarafsızlık ve objektiflik,

• Problemleri başkalarının yardımı olmadan çözümleyebilme,

• Mizahi ve güler yüzlü bir kişilik,

• Kendini beğenmişlikten ve sık sık kendini anlatmaktan uzak olmak,

• Öğrenmeyi güç bir duruma getirmeme,

• Öğrencilerin düzeylerine uygun olarak hitap edebilme,

• Olayları değişmez gerçeklere göre değil, olumlu taraflarını da göz önüne alarak çözümleyebilme vb hususlar.