|
T.C.
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI
Genel Sekreterliği
KONU : Temizlik
Rehberi
Ankara,28
Temmuz 1981
SAYI : 2112-81.İd.İşi.
......................VALİLİĞİNE
Temizlik toplumların
uygarlık düzeyinin ifadesi olup,insanların sağlıklı olmaları
ve sağlığın devamı için de çok önemli bir etkendir.
Yaşanılan ortamın ve kullanılan araç-gerecin temizliği,birey
sağlığı ile çok yakından ilgilidir.
Eğitim kurumlarında
temizlik ve sağlık kurallarına gereken önemin verilmesi
büyük bir önem taşımaktadır. Bu nedenle çağdaş bir toplumda
herkesin küçük yaştan itibaren temizlik alışkanlığı alması
ve bu konuda eğitilmesi gerekir.
Temiz bakımlı ve düzenli
olan okul ve kurumlarda verimli bir çalışma ortamı da
hazırlanmış olur.
Laboratuvar,dershane,atelye,kantin,yemekhane,konferans
salonu ve diğer bölümlerdeki araç-gereç ve sabit tesislerin
daima temiz,bakımlı ve kullanılmaya hazır durumda
bulundurulması gerekir. Özellikle öğrencilere okuldaki araç
ve gereçlerin kullanılmasında,temizlik ve bakımında dikkatli
ve ekonomik olma alışkanlığı kazandırılmalı,bu konuda
sorumluluklar yüklenmeli,kendileri okul ve eşyasını temiz
tutma ve korumanın milli bir görev olduğu inancına sahip
kılınmalıdır.
Bu amaçla,bakanlığımıza
bağlı bütün okul ve kurumlarımızın,temizlik işlerinde bu
rehberin gerektirdiği tarzda hareket etmelerini ilgililerden
önemle rica ederim.
Milli Eğitim
Bakanı
Temizlik Rehberi
BİRİNCİ BÖLÜM
BİRİNCİ KISIM
AMAÇ-KAPSAM
1. Amaç :
Milli Eğitim Bakanlığına
bağlı okul ve kurumların temizlik ve düzenini sağlık
koşullarına uygun olarak sağlamak;yapılacak hizmetlerin
uygulama planlarını,zaman ve enerjiden tasarruf sağlayacak
şekilde gerçekleştirmek;
Eğitim kurumlarında;
laboratuvar,dershane,atelye,kantin,yemekhane,konferans
salonu ve benzeri diğer bölümlerdeki araç gereç ve sabit
tesisleri daima temiz,bakımlı ve kullanılmaya hazır durumda
bulundurmaktır.
2. Kapsam :
Bu rehber Milli Eğitim
Bakanlığına bağlı okul ve kurumların bahçe ve binasındaki
tüm bölümlerin temiz,düzenli ve sağlıklı bir durumda
olmasını sağlayacak hizmetler ile bu hizmetlerin yönetici,
öğretmen,hizmetli ve öğrenciler tarafından,bir plan
dahilinde eksiksiz olarak yerine getirilmesine ilişkin
esasları kapsar.
İKİNCİ BÖLÜM
Temizlik İşleri İle İlgili Görev
ve Sorumlulukların Dağılımı
Okul ve kurumda
verimli,ekonomik,sağlıklı ve güvenli bir ortam
hazırlanmasında ve bunun sürekli olmasının sağlanmasında
yöneticiden hizmetliye kadar her kademedeki personelin iyi
bir koordinasyon (iletişim ve etkileşim) içinde çalışması
gerekir.
İstenilen temizlik ve
düzenin sağlanması,bu işlerle ilgili sorumluların sıkı ve
sürekli takip ve kontrolü ile mümkündür.
Bu nedenle,okul
müdürleri,müdür yardımcıları,nöbetçi öğretmenler ve iç
hizmetler sorumlusu bir plan dahilinde,okulun temizliğinin
gerektiği gibi yapılmasını sağlamak,kontrol etmek,eksikleri
zamanında düzelmek,tamamlamak ve günü gününe gerekli
önlemleri almak zorundadırlar.
1. Müdür :
Okulun bina,araç gereç
ve tesislerinin etkili bir şekilde
kullanılması,korunması,temizliğinin yapılması ve
sürekliliğinin sağlanmasından birinci derecede sorumludur.
2. Müdür Yardımcısı :
Okul bahçesi,binası ve
araç-gerecinin tertip,düzen,temizlik,bakım ve korunması ile
her an kullanılır halde bulundurulmasını sağlamaktan
temizlik işlerini iç hizmetten sorumlu personel ile birlikte
insan gücünü etkin kılacak şekilde günlük,haftalık yarıyıl
ve yaz tatili temizlik ve onarım planlarının hazırlan ması
ve uygulanmasından,hizmetlerin verimli ve ekonomik olarak
yürütülmesinden sorumludur.
3. Öğretmenler:
Okulun
bütününden,özellikle kullandıkları
dersane,atelye,tesis,bölüm ve laboratuvarın
temizlik,tertip,düzen ve bakımı ile demirbaş eşyanın
gerektiği şekilde kullanılması ve bakımından ayrıca,nöbet
günlerinde de okulun genel temizliğinin sağlanması ve
denetiminden sorumludurlar.
4. İç hizmetler
sorumlusu:
Okulun genel
temizliğinden,temizlik işlerinin planlamasından,hizmetlilere
görev dağıtımından ve yürütülmesinden,kontrolünden onarımı
gerektiren eksikliklerin zamanında okul yöneticilerine
bildirilmesinden hizmetlilerin eğitilerek aralarında sürekli
etkin ve verimli çalışma ortamı yaratılmasından
sorumludurlar.
5. Hizmetliler:
Kendilerine verilen
ünitelerin temizlik işlerini en iyi şekilde yerine
getirmekle yükümlüdürler. Temizlik araç-gereçlerinin
temiz,ekonomik ve sağlık kurallarına uygun bir şekilde
kullanılmasından ve bakımından sorumludurlar.
6. Öğrenciler:
Okulun tüm
ünitelerini,sabit ve sabit olmayan tesislerini ve araç
gereçlerini temiz kullanmak ve korumaktan sorumludurlar.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Temizlik planları ve
uygulamaları
Temizlik işlerinin amaca
uygun ve ekonomik şekilde yürütülebilmesi zaman ve enerjiden
tasarruf sağlanabilmesi için bir plan hazırlanması gerekir.
Temizlik planının
hazırlanmasında aşağıdaki hususlar gözönünde bulundurulur:
1. Okul yönetimince
öğretim yılı başında uygulanabilecek nitelikte yapılan
planlamada okulun mevcut işgücü potansiyeli ve yapılacak
hizmetler dikkate alınır. Ayrıca bu planda günlük, haftalık,
aylık, yarıyıl ve yaz tatilinde yapılacak işler ayrıntılı
bir şekilde gösterilir.
2. Zaman ve enerji
kaybının önlenebilmesi için aynı şekilde çalışmayı
gerektiren işler arka arkaya sıralanır.
3. Belirtilen süre
içinde yapılması şart olan işler önem sırasına göre
yazılır,diğer işlerin planının uygulanışını
ağırlaştırmayacak şekilde yerleştirilmesine dikkat edilir.
4. Yorucu işlerin
yanında daha az yorucu olan işlere yer verilir.
5. İşi kimin yapacağı
belirtilir.
6. Planın uygulanmasını
engelleyecek işlerin çıkabileceği gözönünde
bulundurularak,bir karışıklığa meydan vermemek için planda
belli bir boş zaman ayrılması gerekir.
7. Planda işi yürütecek
personel için dinlenmeye de zaman ayrılır.
Günlük İş Planı:
Okul ve kurumlarda
eğitim ve öğretim faaliyetlerinin aksamadan ve verimli bir
şekilde yürütülmesi için,işlerin günlük temizlik planına
uygun olarak yapılması gerekir.
Ders saatlerinin
bitiminde,sınıf,atelye,laboratuvar,konferans salonu koridor
vb. yerlerdeki:
1. Pencere açılır.
2. Yazı tahtası silinir.
3. Çöp kutuları
boşaltılır.
4. Zemin nemli süpürge
ile alınır.
5. Paspaslanır.
6. Sıra,masa,dolap vb.
yüzeylerinin tozları alınır.
7. Lavabo ve
tuvaletlerin temizliği yapılır.
8. Halı,yolluk vb. olan
üniteler elektrik süpürgesi veya gırgır ile alınır.
9. Kapı ve pencerelerin
son kontrolü yapılır.
10. Gerekli üniteler
kilitlenir.
Haftalık İş Planı:
Yerler günlük temizliğe
ilave olarak:
1. Cinslerine göre
süpürülür.
2. Sabunlu su ile
silinir.
3. Taş zeminler,gerekli
ise javel su ile fırçalanır.
4. Durulanır.
5. Tuvaletler
sulandırılmış tuz ruhu ile ovulur.
6. Bol su ile yıkanır.
7. Çeşitli eşya üzerinde
leke varsa bunların temizliği yapılır.
8. Aynalar ve camlar
silinir.
Aylık İş Planı:
1. Taşınabilir eşyanın
temizliği yapılır.
2. Duvar ve tavanlardaki
örümcekler alınır.
3. Yerler süpürülür.
4. Cam ve
pencereler,kapılar arap sabunlu su ile fırçalanır ve
yıkanır.
5. Yerler arap sabunlu
su ile fırçalanır ve yıkanır.
6. Cinsine göre sodalı
sabunlu su ile temizlenir.Gerekiyorsa kireç kaymağı (Javel
suyu) karıştırılmış su ile de fırçalanır.(Özellikle tahta ve
taş zeminler)
7. Marley ve muşamba
yüzeyler sabunlu su ile silinerek yumuşak bir bezle
kurulanır,gerekiyorsa cilalanır.
Yarıyıl ve Yaz tatili
Planı:
Yaz tatili döneminde
gerekiyorsa;
1. Badana ve yağlı boya
yapılır.
2. Okul yatılı ise
yatakhaneler boşaltılarak havalandırılır.
3. Onarımı gerektiren
kısımlar elden geçirilir.
4. Yatak,battaniye vb.
belli bir süre depolara alınır.
5. İlaçlama yapılır.
Okulun diğer
kısımlarında da:
6. Mobilyalar
temizlenir,lekeler çıkarılır.
7. Gerekli kısımları
cilalanır,ihtiyaç gösteriyorsa kumaş kısımları değiştirilir.
8. Paspas ve yolluklar
ılık sabunlu su ile yıkanır,yolluklar kuruduktan sonra
naftalinlenerek rulo yapılıp kaldırılır.
9. Ambar,depo vb.
yerlerin temizlik ve düzeni için gerekli olan çalışmalar
yapılır.
10. Lavabo,musluk vb.
sıhhi tesisat gözden geçirilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Temizlik araç-gereçlerinin
tanıtılması
Yapılan temizlikten iyi
sonuç alınması için yerinde seçilmiş temizlik araçları ile
iyi kalitede temizlik malzemesine ihtiyaç vardır.
Ayrıca bunların iyi
şekilde kullanılması ve tekniğine göre saklanmasının da
bilinmesi gerekir.
1. KISIM
Araçlar:
1. Süpürgeler,
2. Teller,
3. Faraş,
4. Fırçalar,
5. Kova ve diğer kaplar,
6. Temizlik bezleri.
1. SÜPÜRGELER:
Hasır,kıl,iplik ve
naylondan yapılmış çeşitleri vardır. İplik ve kıl süpürgeler
parke,marley vb. temizliğinde kullanılır. Kullanılacağı
yerlere göre sapları da uzun,normal veya kısa olabilir.
Kullanımından sonra tozları silkelenerek rutubetsiz yerde
saklanmalıdır. Çok kirli ise yıkanmalı,ve kuruduktan sonra
kaldırılmalıdır.
2. TELLER:
Kullanılacağı yerlere
göre ince ve yumuşakları bulunduğu gibi daha kalın ve
sertleri de vardır. Kullanıldıktan sonra yıkanıp
kurutulduktan sonra rutubetsiz bir yerde saklanmalıdır.
3. FARAŞ:
Yerler süpürüldükten
sonra,çöp toplamak için kullanılan bir araçtır. Emaye,metal
ve plastikten yapılanları vardır. Kullanmayı müteakip ancak
sabunlu su yıkanmalı ve kuruduktan sonra kaldırılmalıdır.
4. FIRÇALAR:
Kullanıldığı yere göre
çeşitli şekilleri olup,kıl veya sentetik maddelerden
yapılabilir. Cilalı bir mobilyanın tonu yumuşak,uzun tüylü
bir kıl fırça ile temizlenmelidir. Aksi halde hem istenen
sonuç alınmaz,hem de mobilya cilası bozulabilir. Buna
karşılık taş ve cilasız olan tahta döşeme temizliğinde
fırçanın sert ve kısa tüylü olması uygundur. Fırçalar
kullanıldıktan sonra tozu giderilerek rutubetsiz bir yere
kaldırılmalıdır. Ancak,çok kirli olanların ılık sabunlu su
ile yıkanması,kurutularak kaldırılması gerekir. Özellikle
uzun ve yumuşak tüylü fırçaların,tüyleri yukarı gelecek
şekilde kurumaya bırakılmaları gerektiği de,tüylerin
kıvrılmasını önlemek bakımından unutulmamalıdır.
5. KOVA VE DİĞER KAPLAR:
Metal,emaye ve plastik
olabilir. Çeşitli yüzeylerin temizliğinde kullanılan bu
araçların da kullanıldıktan sonra yıkanıp kurulanarak
kaldırılmaları gerekir.
6. TEMİZLİK BEZLERİ:
Kullanılma yerlerine
uygun türdeki dokulardan olmasına ve büyüklüklerinin de
yapılacak işe göre ayarlanmasına dikkat edilmelidir. Cam
silmede kullanılacak bezin tüy bırakmayan cinsten,yer
silmede kullanılacakların rahat su emebilen,kolay sıkılan
cinsten,toz almada kullanılacakların ise yine tüy bırakmayan
ve yumuşak cins kumaşlardan olmaları gerekir. Bütün diğer
temizlik araçlarında olduğu gibi, temizlik bezleri de
gerektiğinde deterjanlı sıcak su ile yıkanıp çalkalanarak
kurutulur ve uygun bir yerde saklanır. Çeşitli yerlerde
kullanılan bezlerin karışmaması için,yerleştirme yerleri ve
renklerinin farklı olmasına dikkat edilmelidir.
II. KISIM
Gereçler:
1. SU:
Temizlik işlerinde
kullanılan gereçlerin en önemlisidir. Bazı sular erimiş
kalsiyum ve magnezyum tuzları ihtiva ettiklerinden,bu sulara
sert sular denir. Böyle sularda sabun köpürmediğinden,önce
soda koyarak kirecin sudan ayrışması sağlanır.
2. SODA:
Kimyada Sodyum Karbonat
ismiyle anılan soda tabiatta renksiz buharlar halinde olup
%63 ü sudur. Hava temasında bırakıldığında suyu uçarak toz
soda haline gelir. Buna (kalesine soda) denir. Soda,suyun
kirecini ayırmaktan başka yağları eritme özelliğine de sahip
olduğundan iyi bir temizleme gerecidir.
3. SABUN:
Hayvansal ve bitkisel
yağ asitlerinin sodyum veya potasyum hidroksitle
birleşmesinden meydana gelir. Sabunları sodlu ve potaslı
olmak üzere ikiye ayırabiliriz. Sodlu sabunlara sert ve
çekirdekli sabunlar ismi de verilir. Bu sabunlar banyoda ve
çamaşırda kullanılır. Potaslı olanlara ise yumuşak sabun
denir. Esmer yeşilimsi renkte olup sodlu sabunlardan daha
etkilidir. Ev temizliğinde,çamaşırda, cilt hastalıklarında
ve sanayide kullanılır.
4. DETERJAN:
Piyasada çeşitli isimler
altında toz veya sıvı halde birçok türleri olup,her çeşit
temizlikte kullanılmaktadır.
5. KİREÇ KAYMAĞI:
Kireç kaymağı sönmüş
kireç üzerinden ,klor gazı geçirilmek suretiyle elde edilen
beyaz bir tozdur. Suda erir,klor kokar ve zehirlidir.
Genellikle tuvaletlerdeki fena kokuyu gidermekte,dezenfekte
işlerinde,bitkisel ve sentetik liflerin beyazlatılmasında
kullanılır.
6. JAVEL SUYU:
Kireç kaymağı ile su ve
sodadan yapılan kimyasal bir bileşiktir. Keskin kokulu
olup,sarımtrak yeşil renktedir. Bitkisel ve sentetik elyafın
beyazlatılmasında,bazı renkli lekelerin çıkarılmasında
kullanılır. Sulandırılarak kullanılması gerekir. Aksi halde
kumaşı parçalar.
III. KISIM
Temizlik Dolabı:
Araç ve gereçleri bir
arada bulundurmaya yaradığı gibi,zaman ve enerji kaybını da
önlemiş olur.
Kullanılan araçlar
gerektiği şekilde temizlenip kurulanmalı;gereçler
ise,kavanoz şişe ve kutu kapakları sıkıca kapatıldıktan
sonra,fazla kullanılanlar ön sırada ,diğerleri arkada olmak
üzere yerleştirilmelidir.
Dolabın kapağını ara
sıra açarak havalanmasını sağlamak doğru olur. Arada bir
dolaplardaki eşyalar çıkarılıp yaş ve sonra kuru bezle
silinmeli ve sonra kuru bezle silinmeli ve kuruduktan sonra
eşya yerleştirilmelidir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Temizlenecek Yüzey ve Üniteler
I. KISIM - DÖŞEME TEMİZLİĞİ
1. Taş temizliği:
Bu temizlik cinslerine
göre birkaç grupta incelenebilir:
a. Beyaz mermer
temizliği:
Bunlar önce
süpürülür,duru su ile silinerek temizlenebileceği gibi
sabunlu sodalı su,arap sabunlu sularla da silinir veya
fırçalanabilir. Sonra durulanıp kurulanır ve istenirse
cilalanıp parlatılır.
Çok kirli olan beyaz
mermerler ise;
İçine iki kahve fincanı
javel suyu veya hazır çamaşır suyu ilave edilmiş bir kova
sodalı ve sabunlu su ile fırçalanarak temizlenir. Bundan
sonra durulanıp kurulanır,gerekiyorsa cilalanır ve bir süre
sonrada parlatılır.
b. Renkli mermer
temizliği:
Bunların temizliği de
aynen beyaz mermerde olduğu gibidir. Ancak javel suyu
mermerlerin rengini açacağından bununla temizlik yapılması
doğru değildir.
c. Kare taşların
temizliği:
Her biri 15-20
santimetre karelik krem veya renkli,düz veya desenli
taşlardır.
Krem renkli karo
taşlar;aynen beyaz mermerler gibi;renkliler de aynen renkli
mermerler gibi temizlenip cilalanır.
d. Mozaik temizliği:
Bu taşların temizliği ve
cilası da aynen renkli mermerlerin temizliği gibidir. Her
cins taş temizliğinde olduğu gibi mozaik temizliğinde de tuz
ruhu kullanmak doğru değildir. Zira bu taşların aşınmasına
ve çirkin görünmesine sebep olur.
2. Muşamba Temizliği:
Muşamba kıl süpürge ile
süpürülüp yünlü kumaş parçası veya keçe ile parlatılarak
temizlenir. Süpürüldükten sonra neft,gaz veya benzinle
silinerek temizlemek de mümkündür.
Ancak bu sırada
pencerelerin açık tutulması ve temizliğin yapıldığı yerde
ateş bulunmaması gerekir.
Çok kirli olan
muşambalar,süpürüldükten sonra sabunlu su veya detarjanlı su
ile silinir. Sabunlu kalmasını önlemek maksadıyla bir iki
kere de duru su ile silinir ve kuruyuncaya kadar beklenerek
cilalanır. Ancak su muşambanın çabuk eskimesine sebep
olacağından,bu yöntemi mümkün olduğu kadar az uygulamak
yararlı olur.
3. Marley temizliği:
Marley tekniğin
gelişmesi sonucu olarak ortaya çıkan yeni bir döşeme
türüdür. Muşambaya yakın bir görünüşte olmasına rağmen ondan
daha üstün özellikleri olup isteğe göre büyük veya küçük
kareler halinde döşenmesi çok defa ona taş döşeme görüntüsü
kazandırır. Günlük temizliği yumuşak bir bezle tozu alınarak
yapılır. Kirli ise bu işlemden sonra silinip kurulanması
doğru olur. Haftada veya on günde bir yumuşak bir bez
üzerine konan bir arap sabunu silinip durulanarak
temizlenmesi yerinde olur. Gerekiyorsa üzerine özel cilası
sürülerek bir süre sonra parlatılır. Kendi cilası
bulunmadığı hallerde muşamba cilası da kullanılabilir. Ancak
her zaman bu yola başvurulmaması ve özel cilasının
bulunmasına çaba gösterilmesi doğru olur.
4. Halıfleks Temizliği:
Bu da yeni bir döşeme
şekli olup,günlük temizliği elektrik süpürgesi ile
süpürülerek yapılır. Arada birde çok iyi sıkılmış deterjanlı
bezle silip yine çok iyi sıkılmış duru sulu bez ile
deterjanını almak ve sonra da odayı iyice
havalandırarak,tamamen kuruyuncaya kadar üzerine basmamak
gerekir. Aksi halde fazla nem halıfleksin küflenip kokmasına
sebep olur.
5. Tahta Temizliği:
a. Cilasız tahta:
Tahta çeşitli ağaçların
fabrikalarda işlenerek önce tomruk sonra da kereste haline
gelmesi ile elde edilir. Bu cins tahta,hasır süpürge ile toz
kaldırmadan süpürülerek temizlenebilir. Gerekiyorsa bundan
sonra da sodalı sabunlu su veya deterjanlı su ile silinir
veya fırçalanır. Sonra duru su ile çalkalanır. Çok kirli
olan tahtalar süpürüldükten sonra içine bir-iki fincan javel
suyu veya hazır çamaşır suyu konmuş bir kova sodalı sabunlu
su ile boyları yönünde fırçalanıp,durulanmak suretiyle
temizlenir.
b. Cilalı tahta (Parke)
Temizliği:
Lifleri karşılıklı
gelecek şekilde birbirine geçirilmiş ve cilalanmış
döşemelere parke denir. Bunları her gün kıl süpürge ile
süpürüp,yünlü bir fırça ile parlatarak temizlemek mümkündür.
Parkeler süpürüldükten sonra neft,gaz veya benzinle
silinerek de temizlenebilir. Ancak bu temizlikten sonra
mutlaka cila yapılmalıdır.
Cilalanması gereken ve
çok kirli olan parkeler ise süpürüldükten sonra parke teli
ile lifleri yönünde ovulur. Tekrar süpürülüp sodalı sabunlu
su veya javelli su ile silinir ve durulanır. Kuruyunca parke
cilası ile cilalanarak parlatılır. Üzeri cam cila yapılmış
parkenin temizliği mum cilaya oranla daha kolaydır. Günlük
temizliği yumuşak bir kıl fırça veya bezle tozu alındıktan
sonra yünlü bir parça ile parlatılarak yapılır. Ayda bir
defa da yine tozu alınır. Çok iyi sıkılmış nemli bir bezle
silinerek hemen kurulanır ve sonra da yünlü bir bez parçası
ile parlatılır.
c. Yağlı boyalı tahta
temizliği:
Yağlı boyalı
tahtalar,nemli bezle veya sabunlu su ile silinerek
durulanmak suretiyle temizlenir.
Bunları deterjanla
temizlemek doğru değildir. Zira deterjan yağlı boyadaki
parlaklığın kaybolmasına sebep olur.
II. KISIM-DUVAR TEMİZLİĞİ
a. Badana:
Badanalı duvarların
örümcekleri,15-20 günlük aralıklara tavan süpürgesi ile
alınır. Sonra yumuşak bir kıl fırçası veya elektrik
süpürgesi ile tozları temizlenir. Bu sırada odada bulunan
eşyaların üstlerini örtmeyi unutmamalıdır.
b. Plastik Badana:
Badanalı duvar
temizliğinde olduğu gibi plastik badanalı duvarlar da önce
tavan süpürgesi ile örümcekleri alınarak,toz kaldırmadan her
tarafı süpürülür. Duvarlar çok kirli ise ılık sabunlu su
arap sabunlu su veya deterjanlı su ile silinir,duru su ile
de sabunu alındıktan sonra hemen kurulanır. Bütün bu
işlemlerin birbiri arkasına yapılmasına da özellikle dikkat
edilmelidir. Aksi halde duvar dalgalı bir görünüş alır.
c. Kağıt kaplama:
Bu duvarlar da temiz
yumuşak bir bezle tozları alındıktan sonra aynen plastik
badanalı duvarlar gibi silinerek temizlenir. Ancak ılık su
yerine soğuk su kullanmak ve silerken fazla bastırmamak
doğru olur.
d. Lambri:
Bu duvar türü de günümüz
dekorasyonunda önemli bir yer tutmaktadır. Günlük temizliği
yumuşak bir bezle tozu alınmak suretiyle yapılır. Üzerindeki
cilanın cinsi de dikkate alınarak arada bir çok iyi sıkılmış
bir bezle parlatmak yerinde olur.
Plastik lambriler ise
sabun veya deterjanla silinip kurulanmak suretiyle
temizlenebilir.
e. Yağlı boya:
Bu duvarların temizliği
de aynen plastik badanalı duvarlarda olduğu gibidir.
Plastikten daha kolay temizlenir.
f. Fayans:
Fayans duvarlar ılık
sabunlu su veya deterjanlı su ile silinip durulanır ve temiz
bir bezle kurulanır.
g. Mozaik:
Bu duvarlar da ılık
sabunlu su veya deterjanlı su ile silinir. Çok kirli ise
içine bir kahve fincanı javel suyu veya hazır çamaşır suyu
karıştırılmış bir kova su ile silinerek veya fırçalanarak
temizlenir ve durulanır.
III. KISIM
a. Pencere,cam ve ayna:
Cam silisli kumun potas
veya soda ile karıştırılıp yüksek derecedeki sıcakta
eritilmesiyle elde edilen sert,saydam,kolay kırılan kimyasal
olaylara dayanıklı bir maddedir.
Cam ve kristal eşyanın
günlük temizliği,yumuşak bir bezle tozu alınmak suretiyle
yapılır. Gerekiyorsa veya fazla girintili ise
deterjanlı,sabunlu suda yumuşak bir fırça ile temizlenip
sirkeli sudan geçirilir ve çalkalanarak kurulanır. Cam ve
kristal eşyada,özellikle vazolarda meydana gelen lekeler
halindeki kireç tabakasını yarım bardak sirke ve bir çorba
kaşığı tuz karışımına bastırılmış bir bezle iyice ovup
çalkalayarak gidermek mümkündür. Bol çivitli suda parlaklık
kazandırır.
Camlarda önce çerçeve
kısımları sabunlu su ile silinir,daha sonra camlı kısımlar
su ile silinerek kurulanır. Çok kirli ise sabunlu su ile
silinip durulandıktan sonra kuru,tüysüz bir bezle kurulanır.
İlk çağlardan beri
bilinen ve çeşitli madenlerden yapılan aynalar,bugün camın
bir yüzünün kimyasal olarak çökertilmiş ince gümüş tabakası
ile sırlanması ve verniklenmesi ile yapılır. Aynanın sırlı
tarafına veya çerçevenin içine su kaçmamasına dikkat
edilerek silinir,tüysüz bir bezle kurulandıktan sonra kağıt
parçası ile parlatılır.
b. Kapı Temizliği:
Çeşitli tahta
temizliklerinde söz edildiği biçimde tahtasının cinsine göre
temizlenir.
c. Metal eşya temizliği:
Madeni eşyalar,çok kirli
ve girintili çıkıntılı ise içine toz sabun veya deterjan
atılmış ılık suda yumuşak bir fırça ile yıkanıp durulanarak
iyice kurulandıktan sonra yünlü bir bez parçası ile
parlatılır.
1. Gümüş Eşya Temizliği:
Gümüş beyaz renkte çok
parlak ve kıymetli bir madendir. Zamanla kararma özelliği
vardır.
a. Nemli bir bez Bi
Karbonat De Soud'a (Yemek sodası) katı olarak eşya bununla
ovulur. Fazla girintili çıkıntılı ise bu toza batırılmış
nemli ve çok yumuşak bir diş fırçasıyla fırçalanıp yünlü
kumaş parçası ile parlatılır.
b. Piyasada bulunan
toz,macun veya sıvı halindeki temizleyici ve parlatıcılardan
birinin tarifelerinde açıklandığı şekilde kullanılması ile
temizlenir.
c. Yine aynı işe yarayan
eczalı bezlerle ovularak parlatılır.
d. Hafif nemli bir bez
parçası sigara külüne batırılarak eşya ovulur ve yünlü bir
bezle parlatılır. Ayrıca çok kirli gümüşlerde iyi sonuç
almak için uygulanan yöntemin birkaç defa tekrarlanması
gerekebilir.
2. Bakır Eşyalar:
Bakır çok eski
tarihlerden beri bilinen parlak kırmızımsı renkte,çok
kullanılan işlenmeye elverişli bir madendir.
Bakır eşya havanın
etkisiyle zamanla rengini ve parlaklığını kaybederek
kararır.
a. Bakır eşya kaole
batırılmış bir bezle iyice ovulur ve yumuşak bezle
parlatılır.
b. Piyasada bulunan
temizleyici sıvıya batırılmış bir bezle ovulur ve yumuşak
bir bezle parlatılır.
c. Tuz ve limon suyu
karışımına batırılmış bir bezle ovulur,ılık su ile
çalkalanır (Kurulanacak yünlü bezle parlatılır (Limon suyu
yerine sirke kullanılabilir).
d. Karbonata batırılmış
nemli bir bezle ovulup yumuşak bezle ovulup yumuşak bir
bezle parlatılır.
3. Pirinç Eşya:
Pirinç bakırla çinkonun
eritilerek belirli oranlarda birbirleri ile
karıştırılmasından elde edilen bir alaşımdır. Havanın
etkisinde kalarak zamanla renk ve parlaklığını kaybeden
pirinç eşya aynen bakır eşya temizliğinde anlatılan
yöntemlerle parlatılır. Ayrıca gaza veya terabantine
batırılmış bir bezle o-
vulduktan sonra yumuşak bir
bezle silinerek parlatılır.
IV. KISIM-PERDE TEMİZLİĞİ
1. Perde:
a. Dekor Perde:
Perde temizliğine
başlamadan önce metal makaraları çıkarmak gerekir. Aksi
halde yıkama veya ıslatma sırasında perdelerde pas lekesi
bırakabilir. Makaralar plastik olduğu taktirde bu işleme
gerek yoktur. Bundan sonra iyice silkelenerek tozları
giderilen perdelerin soğuğa yakın ılık suda bir kaç kere
ıslatılarak kaba kiri akıtılır. 3-4 defada ılık sabunlu su
ile yıkanır durulanır. Perdenin pileli yerleri elle iyice
düzeltilir. Ütü istemeyen cinsten kumaşlardan yapılmış
perdeler için bu düzeltmeler yeterli olup kuruduğunda perde
asılmaya hazır hale getirilmesi demektir. Diğer cins
perdeler için ise bu tür düzeltmeler ütüyü çok daha
kolaylaştırdığından yine gereklidir. İpekli cinsten yapılmış
perdelerde ise ancak kuru temizleme yapılabilir.
b. Tül Perde:Yıkanmadan
önce metal makaraları çıkarılır. Çok kirli olanlar bir gün
önceden soğuk suda ıslatılır. Fazla hırpalamamaya dikkat
ederek yıkanır. Ayrıca sıkma esnasında da dikkatli olmak
gerekir. Kuvvetle sıkmak tüllerde ütü ile geçirilmeyen derin
kırışıklıkların meydana gelmesine neden olur.
Yıkama işlemi bittikten
sonra bardak kolanın,ılık su ile iyice ezilerek eritilmesi
ve bir kova suya ilavesi ile hazırlanan karışıma düzgün bir
şekilde batırıp sıkılmadan asılır.
c. Jaluziler:
Günlük temizliklerinde
nemli bezle tozları alınır. Çok kirli olanlar çıkarılıp ılık
sabunlu su ile yıkanır ve asılır.
2. Mobilya temizliği:
Mobilyanın kumaş
kısımlarını temizlerken eşyanın kirlilik derecesini gözönüne
almak gerekir. Buna göre kumaş kısımların fırça,küçük
süpürge veya elektrik süpürgesi ile sadece tozu
alınabileceği gibi gerekiyorsa menşeine uygun gereçlerle
silinerek de temizlenir. Lekeli kısımlar lekenin cinsine
göre çıkarılır. Ağaç kısımların yumuşak tüysüz bir bezle
tozunu almak yeterlidir. Bu arada gereken yerleri cilalanır.
Metal kısımlar da parlatılır.
3. Halı temizliği:
Halı çoğunlukla yünden
dokunan kısa sık tüylü desenli veya düz renkli kalın
yaygılar olup belli başlı eşyalar arasında yer alır. Halı
temizliği sağlık yönünden çok önemlidir. Bilindiği gibi
mikroplar için en uygun ortam pis yerlerdir. Özellikle halı
ayaklarla sokaktan taşınan mikropların bu eşya üzerinde
birikmesine ve kişi sağlığının olumsuz yönde etkilenmesine
neden olur. Temiz tutuldukları taktirde yeni ve güzel
görünüşlerini korumaları ve dayanıklılıkları sağlanır.
Halı,kilim ve
battaniyelerin temizliğinde iyi sonuç almak,yani onları tam
temizleyebilmek,ancak bu temizlik için en uygun araç ve
gereçleri seçmek ve bunları en iyi şekilde kullanmakla
mümkün olabilir. Temizlik eşyanın menşeine desen ve renk
durumuna göre yapılır.
a. Menşeine göre:
İpek ve yünlü olanlar
benzinle silerek temizlenmelidir. Sentetik olanlar benzinle
temizlenebileceği gibi,çok kirli ise deterjanlı su ile
yıkanabilir. Halılar için en uygunu,ılık sabunlu veya arap
sabunlu su ile temizlemektir.
b. Desen durumuna göre:
Deterjanlı su halının
rengini açacağından özellikle koyu renkli halıları bununla
temizlemek doğru değildir. Sabunlu su ile silinen halılar
sirkeli su ile tekrar durulanırsa renkleri parlak olur.
Halılar iki türlü
temizlenir:
a. Silinerek, b.
Yıkanarak.
a. Silinerek:
Önce nemli süpürge (toz
kalkmaması için) ile tüyleri yönünde süpürülür veya elektrik
süpürgesi ile tüylerin aksi yönünde tozu alınır. Sonra
yüzünden ılık sabunlu suyla 1-2 defa silinir. Sabunlu
kalmaması için bir kerede duru su ile bu işlem tekrarlanır.
Halı çok kirli ise açık
havada gerilmiş bir ip üzerinde ters yüzünden budaklı
olmayan bir sopa ile vurularak temizlenip süpürülür. Az da
olsa kalan tozlar bir defa da elektrik süpürgesi ile
alındıktan sonra ılık sabunlu su ile 2-3 defa silinir ve bu
işlem duru su ile bir kere daha tekrarlanır.(Halı silmede
çok az miktarda olmak ve hemen duru su ile silmek şartı ile
deterjan kullanılabilir).Halılar temizlik sona erince ve
istenildiği taktirde renklerin canlanması için yarım kova
suya «-1 kahve fincanı sirke veya amonyak karıştırılmış su
ile silinir. Halıların püskülleri ise ılık sodalı,sabunlu
suyla kısım kısım temizleninceye kadar 2-3 defa yıkanır.
Duru su ile çalkalanıp sıkılır. Kalan fazla su da
püsküllerin bir bez arasında ovuşturulmasıyla giderildikten
sonra,birbirine geçen püsküller düzeltilerek kurumak üzere
halının üzerine yatırılır ve kuruyunca durması gereken şekle
göre düzeltilir.
b. Yıkanarak:
Halılar önce bilindiği
şekilde tozundan temizlendikten sonra yüzü üste gelecek
şekilde taşa yayılır. 2 gaz tenekesi ılık suya bir su
bardağı arap sabunu karıştırılarak hazırlanan su ile tüyleri
yönünde süpürülerek yıkanır. Bu işlem 1-2 defa
tekrarlanır,duru su ile süpürülerek sabunu giderilir. Bundan
sonra kısa kenarından başlanarak rulo yapılır ve fazla suyun
akması için üstünden bastırılır,suyunun tamamıyla süzülmesi
için temiz bir yere dikine konur. Bu şekilde 3-4 saat
bırakılan halı ipe asılır. Ancak zaman zaman ipteki yeri
değiştirilerek hem daha çabuk kurumasını hem de ipin halı
üzerinde iz yapmamasını sağlamak gerekir. Yıkanan halının
tamamen kurumuş olmasına özellikle dikkat edilmelidir. Aksi
halde küflenir ve iplikleri çürüyerek kısa zamanda eskir.
V. KISIM
a. Banyo ve Lavabo
Temizliği:
Genellikle banyo ve
lavabolarda kullanılan fayanslar banyo ve tuvaletlerin
duvarlarına ve benzeri yerlere döşenen dört köşe cilalı
taşlardır. Fayansların yüzeyleri kaygan ve cilalı
olduklarından kir tutmazlar. Bu sebepten sabunla ve sıcak
suyla silinerek kolayca temizlenir. Lekeli kısımlar toz
temizleyicilerle temizlenir. Çamaşır suyuyla ara sıra
temizlenebilirse de sık sık silmek doğru değildir. Cilasını
alarak matlaşmasına neden olur. Kireçli su ve sabun
lekelerini çeşitli temizlik tozlarıyla ovarak çıkardıktan
sonra çok kirli ise ve çıkmıyorsa sulandırılmış tuz ruhu
kullanmak gerekir. Muslukların krom yerlerindeki
lekeler,temizlik tozuna batırılmış bezle ovulur ve nemli
bezle silindikten sonra kurulanır.
b. Tıkanan Lavaboların
Açılması:
Lavabolar çok
kullanıldıklarından ve personelin dikkatsizliği yüzünden sık
sık tıkanır. Kirden ve yağdan tıkanan lavaboların deliğine
soda doldurulur.
Üzerine yavaş yavaş kaynar su
dökülür,bu lavaboyu hemen açar ve fena kokuları yok eder.
Lavabolar lastik pompalarla da kolay açılır,lavaboya biraz
su doldurulur,pompa muntazam aralıklarla vurulur. Eğer pompa
yoksa küçük lastik borunun bir ucu musluğa bir ucu da
lavaboya konularak suyun geçmesi sağlanır. Suyun basıncıyla
ufak tıkanıklıklar açılır. Günümüzde piyasada hazır olarak
satılan, lavabo açmada kullanılan ilaçlar da vardır.
Lavaboya sert bir cisim kaçarak tıkandığı taktirde alt
kısmının sökülerek temizlenmesi gerekir.
c. Tuvalet Temizliği:
Kurumlarda temizliğine
en çok dikkat edilmesi gereken yerlerden biri de
tuvaletlerdir. Tuvaletler mikropların ve kokunun etrafa
yayılmaması için sık sık temizlenmeli ve dezenfekte
edilmesine özel bir itina gösterilmelidir. Tuvaletleri
sonra,uzun saplı bir tuvalet fırçası kullanarak sürtücü
tozla ovmalı sararan kısımlar kireç kaymağı veya çamaşır
suyuyla beyazlatılmalıdır. Kokunun emilmesi için koku emici
maddelerden yararlanılmalıdır.
ALTINCI BÖLÜM
I. KISIM
Badana Çeşitleri ve
uygulanması:
Badana estetik ve
psikolojik etkileri yanında dezenfekte özelliğine sahip
oluşu nedeniyle yapıldığı yerde sağlıklı ortam yaratır.
Badanaya ait bilgilerin
başında renkler gelmelidir. Bilerek seçilen renkler,küçük
bölümleri büyük göstermeye,karanlık odaları aydınlatmaya
yarar.
Badanadan önce yapılması
gereken hazırlıklar sırasıyla şunlardır:
a. Badana yapılacak
yerlerde bulunan perdeler ve korneşler çıkartılır.
b.
Tablolar,resimler,panolar vb. dikkatlice yerlerinden
alınarak temizlenir ve kaldırılır.
c. Abajur vb. mümkünse
dikkatlice çıkartılır. Ancak bulundukları yerlerden çıkarmak
güç veya tehlikeli ise kağıt ve naylonla iyice sarılmalıdır.
d. Badana yapılan
yerlerdeki eşyalar dışarı çıkarılır. Kalmayı gerektiren
eşyalar ortaya alınarak üstleri sıkı bir şekilde örtülür.
e. Halılar kirlilik
derecelerine göre gerektiği şekilde temizlenip rulo yapılır
ve badanadan sonra kullanılmak üzere kaldırılır.
f. Pencereler
gazetelerle kapatılıp fazla kirlenmemesi sağlanır.
g. Tavan ve duvarlar
tavan süpürgesi ile iyice süpürülür.
h. Duvarlarda bulunan
delik ve çatlaklar alçı ile onarılır.
ı. Yerlere kirlenmemesi
için kağıt,naylon veya talaş serilir.
i. Badana için gerekli
olan araç ve gereçler eksiksiz olarak hazırlanır.
j. Korunma tedbiri
olarak sigortayı gevşetmek uygun olur.
1. Kireç Badana:
Kireç,tabiatta bulunan
kireç taşının yüksek ısı derecesinde ısıtılmasından elde
edilen esmerimsi beyaz renkte,sert bir maddedir. Buna halk
arasında sönmemiş kireç" denir. Suyla bir araya gelince
büyük bir kolaylıkla ısı çıkararak birleşir. Badanada
kullanmak üzere önceden söndürülmesi gerekir. Bunun için
temiz bir tenekenin 1/3 ü kadar sönmemiş kireç konur ve 2/3
üne kadar su birden katılarak kireç söndürülür. Bu arada
tehlikeli olabileceğinden tenekeye fazla yaklaşmamak
gerekir. Bundan sonra badananın koyuluğuna duvarın bir
köşesinde veya tenekeye batırılıp çıkarılan bir tahta
parçasıyla bakılır. Gerekiyorsa bir miktar daha su
katılır.(İlk badananın duvara daha iyi geçmesini sağlamak
için biraz sulu olmasına dikkat edilmeli,ikinci kat daha
koyu hazırlanmalıdır).
Renkli badana yapılması
isteniyorsa bir kapta sulandırılan eritilmiş
boya,hazırlanmış badananın içine katılır. İstenilen koyuluk
ve renk bulunduktan sonra ince bir telden sürülerek
uygulamaya hazır hale getirilir.
Uygulanması:
Badananın uygulanmasında
en uygun fırça domuz kılından sık ve sert yapılmış olanıdır.
Aynı cins uzun saplı bir tavan fırçası ve köşe fırçası da
bulunmalıdır. Hazırlanan badana temiz sopa ile bir süre
karıştırıldıktan sonra fırçanın tahta kısmı dışarda kalmak
üzere tenekeye batırılır,fazla kireç teneke içine hafifçe
silkilir ve önce tavan sonra duvarlar olmak üzere badanaya
başlanır. Bu sırada pencerelerin kapalı olmasına dikkat
edilmelidir. Aksi halde yapılan badana dalgalı olarak
kuruyabilir. Fırça, duvara yukardan aşağıya olmak üzere
sürülür. Fazla badana yedirilir. Birinci kat boyanın
kuruması beklenir. İkinci kat badana da aynı şekilde
yapılır.
2. Tutkal Badana:
Toz boya ile tutkalın
belirli oranlarda karıştırılmasından elde edilir. Tutkal
badana kolayca çıkmayan sabit badanalar arasında
sayılabilir. Tutkal badanayı hazırlanmış olarak piyasada
çeşitli isimler altında bulmak mümkündür. Bunlar
tarifelerinde gösterildiği oranda ılık su ile karıştırılıp
bir süre bekletildikten sonra kullanılmaya hazır hale
gelir.Bu badana ısıya da dayanıklı olduğundan daha çok
banyolarda kullanılır.
Uygulaması:
Badananın
uygulanmasından önce süpürülmüş ve delikleri alçı ile
kapatılmış duvarlar,arap sabunlu su ile silinir. Bundan
sonra daha önce hazırlanmış badana,aynen kireç badanasında
olduğu gibi uygulanır.
3. Plastik Badana:
Diğer badana türlerine
oranla daha pahalı olmasına nazaran uzun süre
dayanması,istenildiği zaman sabunlu su ile silinerek
temizlenmesi ve duvarlara iyi bir görünüş kazandırması
nedeniyle tercih edilmektedir. Plastik badana tarifesine
göre hazırlanarak uygulanacak hale getirilir.
Uygulaması:
Piyasada pek çok
çeşitleri bulunan bu badana türü tariflerinde anlatıldığı
şekilde uygulanır.
4. Yağlı Boya:
Bu boya türü sadece
duvara değil tahta,yuğla,taş,alçı,demir,cam vb. gibi çeşitli
yüzeyler üzerine kolayca sürülebilir. Ayrıca yağlı boyanın
uzun süre devam eden dayanıklılığı,çürümeyi önleme
özelliği,sudan etkilenmeyişi ve sürüldüğü yüzeye parlak
güzel bir görünüş kazandırması çok kullanılmasına neden
olmaktadır.
Yağlı boyaya başlamadan
önce yapılacak işlemler,badanadan önceki hazırlıkların
aynıdır. Ancak burada ilave olarak dikkat edilecek noktalar
şunlardır:
a. Yağlı boya yapılacak
duvarda kireç badana varsa,bunun önceden kazınarak
çıkarılması gerekir. Eski yüzey yağlı boya ise kazımak
gereksizdir.
b. Domuz kılından
yapılmış iyi cins bir yağlı boya fırçası kullanmak gerekir.
c. Yağlı boya yapılırken
damlayan yerleri derhal silmek üzere bir kutu içinde
terebentin,tiner,neft veya gazyağı ile yumuşak bir bezin
hazır bulundurulması gerekir.
d. Tahta üzerine
uygulanacak yağlı boya için tahta hiç boyanmamışsa önce
budakları yakılarak üzerine bezir yağı sürülür. Tamamen
kuruduktan sonra gözeneklerin kapanması için ince bir tabaka
halinde macunlama işlemi yapılır. Bu tabakada kuruduktan
sonra zımparalanarak yağlı boya yapılabilir hale gelir.
e. Boyanmış tahtalar
sadece çatlak yerleri macunlanıp zımparadan geçirilerek
yağlı boya yapılmaya hazır hale getirilir.
f. Demir yüzeylere
uygulanacak yağlı boyadan önce yüzey tel fırça veya demir
zımparası ile zımparalanır,yağlı kirleri nemli bezle
silinir. Astar boya olarak sülyen,kuruyunca da yağlı boya
sürülür.
g. Radyatörlerin
boyanmasında kullanılacak yağlı boyanın ısıya dayanıklı
türden (aliminyumlu yağlı boya) seçilmesi gerekir.
Yağlı Boyanın
Uygulanışı:
Kuru,fakat sıcak olmayan
hava,yağlı boyanın uygulanması için en uygun ortamdır.
Boyadan önce,fırçayı
kopuk kıllarından temizlemek için parmaklar arasında birkaç
defa bükmek, aynı zamanda tozlarında giderilmesine yardım
eder. Fırçayı boyaya kılların yarısına kadar sokmak ve fazla
boyanın damlamaması için boya kabının kenarına hafifçe
vurduktan sonra hazırlanan yüzeyi boyamaya başlamak gerekir.
Fırçayı hareket ettirirken bileği serbest bırakmalı ve
boyayı yüzeye tamamen yedirmek iyi yağlı boya yapmanın
şartlarındandır. Bu arada boyanın yapıldığı yerde sigara
içilmemelidir. Birinci kat kuruduktan sonra ikinci kat boya
yapılır. Tahta yüzeylerde fırçayı ağacın lifleri
yönünde,sonra çapraz,sonra tekrar lifleri yönünde sürmek
gerekir. Demir yüzeylerde yağlı boyanın neft miktarı az
olmalıdır.
II. KISIM
Cila çeşitleri ve
uygulaması :
Cila tahta eşya veya
çeşitli döşemelerin görünüşlerini düzeltmek ve onları dış
etkenlerden korumak için ince bir tabaka halinde üzerlerine
sürülen bir maddedir.
Cila yapımında
kullanılan araç-gereçler:
1. Araçlar (pompa
taşı-cila topu-zımpara).
2. Gereçler
(alkol-gomalak-parafin-balmumu-reçine-neft-terebantin-cila
yağı).
Bütün cilaların
uygulanmasından önce ve uygulama sırasında dikkat edilecek
noktalar şunlardır:
a. Varsa eski cila
kalıntıları çıkarılmalıdır.
b. Cilalanacak
yer,cilanın özelliğine uygun şekilde hazırlanmalı
temizlenmeli ve kuru olmalıdır.
c. Cila havadar ve
aydınlık bir yerde yapılmalıdır.
d. Kullanılacak gereçler
hazır,araçlar temiz olmalıdır.
e. Cilanın az miktarda
beze alınıp sürülen yere tamamen yedirilmesi gereklidir.
f. Cila sürülen yere
basılmamalı eşya ise tozdan uzak kurutulmalıdır.
1.Döşeme Cilaları:
a.Taş Cilası:
Beyaz veya renkli
mermer,mozaik,karo taş vb. gibi çeşitli taş döşemelere cila
yapmak mümkündür.
Pratik olarak şöyle bir
formülle taş cilası hazırlanabilir:
1 litre kaynar su,
150 gr. balmumu,
100 gr. arap sabunu.
Temiz bir küvete konan
sıcak su içinde arap sabunu eritilir. Küvetin üstünde
tutulan sıcak bir ütüye dokundurulmak suretiyle erimesi
sağlanan balmumu da karışıma katılır. Karıştırıldıktan sonra
kullanılmaya hazır hale gelmiş olur. Bunun dışında piyasada
satılan satılan taş cilaları tarifelerinde belirtildiği
şekilde kullanılır.
Uygulaması;cila
uygulanacak taşın önce temizlenmesi ve kuru olması gerekir.
Böylece hazırlanan yüzeye temiz bir bez üzerine konan
cila,içten dışa çizilen dairelerle yedirilerek sürülür. Bir
süre sonra yumuşak yünlü bir bezle ve yine dairesel
hareketlerle parlatılır.
Ciladan sonra taş
oldukça kaygan hale geleceğinden dikkatli yürümek gerekir.
Islak bez cilayı matlaştıracağından taşların hergün kuru
bezle tozunu almak daha doğru olur.
b. Muşamba Cilası:
Muşamba cilası pratik
olarak şöyle bir formülle hazırlanabilir:
1 litre neft
250 gr. parafin
400 gr. balmumu
1 kahve kaşığı
dövülmüş reçine
Küçük bir küvete
neft,reçine,küçük parçalara bölünmüş parafin ve balmumu
konup,içinde sıcak su bulunan diğer bir küvetin içine
oturtulur(ancak bu işlemden daha önce parafin ve balmumunun
kirli kısımlarını ince bir tabaka halinde keserek çıkarmak
gerekir. Aksi halde bu kirler cilanın rengini bozar).
Soğudukça suyu değiştirilerek ve arasına karıştırılarak
balmumu ve parafinin erimesi sağlandıktan sonra,eriyik bir
kutu veya kavanoza boşaltılır ve donmaya bırakılır. Böylece
cila kullanmaya hazır hale gelmiş olur. Hazır muşamba
cilaları da tariflerinin belirtildiği şekilde kullanılır.
Uygulaması;uygulama ve
parlatma aynen taş cilasında olduğu gibidir.
Cilalanmış
muşambaların günlük temizliğinde,tozunun kuru bezle alınıp
yünlü bezle parlatılması yeterlidir. Ayrıca,üzerine sivri
ayaklı eşya koymamaya,ağır eşyaları muşamba üzerinde
sürüyerek çekmemeye dikkat etmek de delinme ve çizilmeyi
önlemek bakımından doğru olur.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Haşaratlardan korunma
Ev ve giyim
eşyalarımıza,yiyeceklerimize zararlı olan,hastalık ve pislik
kaynağı sayılabilen haşaratlardan korunmak için etkisiz
kılma yollarını bilmek gereklidir.
Bu zararlı canlılardan
korunmayı ise iki şekilde gerçekleştirmek mümkün olabilir.
1. Gereçler yardımı
ile:
Haşarat ile olan
savaşın ağırlık noktasını gereçler meydana getirmektedir.
a. Piyasada bulunan
hazır gereçler:
Bunlar haşerenin
cinsine ve özelliğine göre uygun şekilde hazırlanmış
olup,toz sıvı veya macun halinde bulunabilir. Tarifelerinin
gerektirdiği şekilde ve özenle kullanıldıklarında istenen
sonucu kolayca verebilir.
b. Pratik olarak
hazırlanabilen gereçler:
Haşaratla savaşmak
gerektiğinde birinci derecede piyasada satılmakta olanları
kullanmak yerinde olur. Ancak,olanakların elvermediği
durumlarda bazı haşarat için etkili olabilecek gereçleri
pratik olarak evde hazırlayarak kullanmak veya önlemler
almakla mümkündür.
Örneğin:Hamamböceği için 5-6 adet patates haşlanıp,bir bardak toz şeker ve yarım bardak asit borik ile karıştırılarak ezildikten sonra küçük yuvarlaklar halinde gereken yerlere bırakılabilir. Pire,tahtakurusu,sinek,sivri sinek,hamamböceği gibi haşarat için de sinir sistemlerine etki ederek onları felce uğratan D.D.T yi iki şekilde hazırlamak olanağı vardır.(D.D.T yasaklandığı için tarifler alınmamıştır)
Bu sayfa 05.04.2009 15:22:58 Tarihinde Güncelleştirilmiştir |