Worksop

Beyin Fırtınası

Problem Çözme

Karar Verme

Kubaşık Öğrenme

4-GÖSTERİP YAPTIRMA YÖNTEMİ:  

-Her grup üyesi her seferinde yalnız bir fikir söyler,

-Fikirler dönüşümlü olarak söylenir,

-Fikirler söylenirken ortaya atılan fikirle ilgili olarak hiçbir yorum ve eleştiri yapılmaz, fikirler sorgulanmaz veya yargılanmaz,

-Hızla bir kişiden diğerine geçilir,

-Grup üyeleri eğer sıra kendilerine geldiğinde söyleyecek fikirleri yok ise "beni geçin" der,

-Her fikir; çılgınca, mantıksızca, aptalca, uygun değil veya tekrar ediliyor gibi görülse bile, kabul edilir,

Tartışma / Açıklama Bölümü:

Bütün fikirlerin ortaya atılışı tamamlandıktan sonra tartışma/açıklama bölümüne geçilir. Ortaya atılan fikirler üzerinde tartışılarak fikirlerin tam olarak anlaşılması sağlanır. Bu bölümün sonunda bütün grup üyelerinin uzlaşması ve bir fikir üzerinde hemfikir oluşması zorunluluk değildir.

-Grup üyelerinin aydınlanmasını istedikleri noktalar üzerinde beyin fırtınası yaratılarak tartışılır,

-amacına uygun olmayan, grubun becerilerinin dışında ve daha önceden tamamlanmış fikirler elenir,

-Aynı özelliği taşıyan fikirler gruplandırılarak birleştirilir.

Beyin Fırtınasını Ne Zaman Kullanabiliriz?

-Amaçlar belirlenirken,

-Öğretmen/öğrenci katılımını sağlamak için,

-Öğrenci/personel/veli fikirleri arasından öncelik taşıyanların belirlenmesinde,

-Fazla sıklıkla toplanmayan gruplarda fikir üretiminde,

-Büyük değişim yaratacak fikirleri ortaya çıkarmada,

-Personele görüşlerini açıklama fırsatı tanımada,

-Eleştiriyi formülleştirmede,

-Görüş birliğine ulaşmada,

-Gelişim hedeflerinin belirlenmesinde,

-Problem çözümünde,

-Yaratıcı fikirler üretmede.

Beyin Fırtınasının temel kuralları:

1. Bütün öneriler kabul edilir ve listelenir,

2. Hiçbir öneri eleştirilmez,

3. Fikirlerin özgürce açıklanması desteklenir,

4. Bütün fikirler ortaya konuluncaya kadar önerilerin ortaya konuşu devam eder,

5. Fikirlerin sınıflandırılması sağlanır,

6. Benzer fikirler fikri ortaya atanın kabulü ile gruplandırılır,

7. Öneriler, fikri ortaya atanın kabulü ile geliştirilir.

( Beyin Fırtınası bölümü MEB'nın  Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı tarafından  1999 yılında hazırlanan  "Okul Gelişim Modeli/ Planlı Okul Gelişimi" adlı kitaptan alıntı yapılarak yazılmıştır)

c)       Problem Çözme: Bu teknik bilimsel araştırma süreci içermektedir;  bu sürece göre aşağıdaki işlemler sırasıyla yapılır:

·         Problemin farkına varma ve onu sınırlama

·         Çözüm ile ilgili kaynakları tarama,bilgi toplama

·         Problemin çözümü için önerilerde bulunma

·         Uygun araçları hazırlama ve verileri toplama, organize etme

·         Önerileri test etme

·         Çözüme ulaştırma.

Bu tekniğin kullanılabilmesi için derste kazandırılacak hedef davranışların en az uygulama düzeyinde olması; öğrencilerin ön koşul olan hedef davranışları önceden kazanması gereklidir. Eğer önkoşul olan davranışların yani bilgi ve kavrama düzeyindeki bilgi ve yeterlikleri kazanmamışsa bu teknik uygulanmaz.

d)       Karar Verme: Toplumsal problemlerin çözümünde en çok kullanılacak süreçlerden biridir. Sosyal Bilgiler dersinde hem hedef davranışa, hem de içeriğine en uygun süreçlerden biridir. Bu aşamada şu basamaklara uyulabilir:

·         Problemin farkına varma

·         Problemi tanımlama (ne olduğunu, ne olmadığını, sınırlarını belirleme)

·         Seçenekleri belirleme (hangi çözümlerin, nasıl kullanılacağının ve getireceği sonuçların neler olduğunun teker teker saptanması)

·         Seçeneklerin her birinin değerlendirilmesi

·         Bir planı uygulama (verilen kararlardan her birinin uygulanması)

·         Sonuçların değerlendirilmesi.

e)       Kubaşık Öğrenme:  Bu tür öğrenmede bilimsel yaklaşım ve demokratik tutum baskındır. Bu tür öğrenmede öğrenciler iki ile altı kişilik  gruplara ayrılmalı (genelde dört kişilik), bu ayırımda grupların her düzeyinde öğrencilerin görev alması sağlanmalıdır. Grup yapılırken konuya ilgi duyanlar bir araya getirilmelidir. Bu tür yaklaşımda şu sıraya uyulmalıdır:

·         Konuyu saptama: Öğretmen tarafından hedef davranışlarla ilgili konular belirlenmeli ve grupların ilgi duydukları konuları seçmeleri sağlanmalıdır.

·         Kubaşık planlama: Öğrenciler ve öğretmen 1.basamakta belirledikleri konunun alt basamaklarını, hedeflerini,her bir öğrencinin görevini, özel olarak öğrenme süreçlerini birlikte çalışarak planlamalıdır.

·         Çalışmaya başlama: Öğrenciler plan üzerinde çok geniş olarak çalışmalı; okulda ve okul dışında, çevrede sorunla ilgili kaynakları bulup okumalı, almalı, ilgili kişilerle görüşmeler yapmalıdır. Öğretmen onların çalışmalarını yakından izlemelidir, istedikleri zaman onlara yardım etmelidir.

·         Analiz ve sentezleme: Öğrenciler elde ettikleri bilgileri önce analiz edip değerlendirmeli, sonra konuyla ilgili ve gerekli olan bilgileri özümseyip birleştirmeli, sınıfa sunmak üzere değerlendirmelidir. Bu işe grubun tüm üyeleri etkin bir biçimde katılmalıdır.

·         Bilgiyi sınıfa sunma: Öğrenciler çalışmalarını öğretmenin denetiminde sınıfa teker teker ya da birlikte bir plan dahilinde sunmalıdır.

·         Değerlendirme: Çalışmaya katılan her bir öğrenci ve grup öğretmen tarafından değerlendirilmelidir.

4-GÖSTERİP YAPTIRMA:

     Uygulama ve üst düzeydeki hedef davranışların kazandırılmasında, duyuşsal alanın değer verme, örgütleme, kişilik haline getirme, devinişsel alanın tüm basamakları için Gösterip –Yaptırma Yöntemi etkili biçimde kullanılabilir. Bir beceriyi kazandırmanın en etkili yolu, onun uygulamasını yaptırmaktır. Sözgelişi Sosyal Bilgiler dersinde; araştırma yapmayı öğrenmenin en etkili yolu, verilen bir konuda örneğin “göç olgusunun nedenleri” için, bizzat araştırma yapmak; harita çizmeyi öğrenmek için ise, bizzat harita çizmektir. Gösterip yaptırma, bir teknik yada bir işlemin uygulanmasını, araç gerecin çalıştırılmasını, önce gösterip açıklayarak, sonra da öğrenciye alıştırma ve uygulama yaptırarak kazandırmanın amaçlandığı ortamlarda kullanılan bir öğrenme-öğretmen yöntemidir. Bu yöntemde fiziksel yada zihinsel beceriler,önce en uygun biçimiyle öğretmence gösterilir,gerekli açıklamalar yapılır, daha sonra öğrencilerin aynı becerileri tekrarlaması ve uygulaması istenir, yanlışlıklar anında düzeltilir; çünkü yanlış kazanılmış becerilerin sonradan düzeltilmesi çok zor ve zaman alıcıdır. Bu yöntemde ders çalışırken şu ilkelere uyulmalıdır:

·         Kazandırılacak davranışlar; önce öğretmen tarafından en olgun şekliyle öğrencilere gösterilmeli,gerekli açıklamalar ve yinelemeler  yapılmalıdır, çünkü öğrenci görmediği beceriyi yapamaz.

·         Her öğrenci gösterilen davranışı ve davranış zincirlerini gerçek bir durumda yada gerçeğe yakın bir örüntüde yapmalı; yanlış anında öğretmen tarafından düzeltilmelidir, çünkü yanlış kazanılmış becerinin sonradan düzeltilmesi çok zor ve zaman alıcıdır.

·         Uygulamalarda her bir öğrencinin beceriyi yapıp yeter sayıda yinelemesine imkan ve fırsat verilmeli; bunlar öğretmen gözetiminde ve denetiminde yapılmalıdır, çünkü yineleme becerinin öğrenilmesini ve kalıcılığını sağlayabilir.

·         Becerinin bir bütün olarak ortaya çıkması için gerekli tüm iş ve işlem basamakları aşamalı olarak belirlenmeli ve bu basamaklar tahtaya yazılmalı; öğrencilere not ettirilmelidir. Çünkü iş ve işlem basamakları becerinin en kışa zamanda, en etkin ve ekonomik olarak ortaya çıkmasını sağlayabilir.

·         Öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyi, zihinsel ve fiziksel becerileri kazanacak nitelikte olmalıdır. Çünkü öğrenme, bilişsel, duyuşsal, ve devinişsel hazır bulunuşlukla çok yakından ilgilidir. Gerekli ön koşul olan davranışlara sahip olmayanlara, o davranışın üstünde ve daha karmaşık davranışlar öğretilemez.

·         Öğrencilere yaşamda kullanacakları zihinsel ve fiziksel beceriler kazandırılmalıdır. Bunlara öncelik verilmelidir. Çünkü öğrenci işe yarayacağına inandığı becerileri öğrenmek isteyebilir ve bunları geliştirmeye çalışabilir.

·         Beceri aşamalı olarak dizilmelidir. Bir basamak öğrenilmeden diğerine geçilmemelidir. Yani iş ve işlem basamaklarının her biri tam olarak kazandırılmadan diğerinin yapılmasına izin verilmemelidir. Çünkü ürün en olgun biçimiyle ortaya çıkmayabilir, zaman ve enerji boşa harcanabilir.

·         Hayati tehlike olmaması için tüm önlemler alınmalıdır.

·         Derslik, işlik, atölye kurallara uygun alarak düzenlenmelidir, yeterli araç-gereçle donatılmalıdır.

·         Öğrencilere basit, kolay ve önkoşul olan davranışlardan başlanılmalıdır.  

Bu yöntemde kullanılabilecek teknikler şunlardır:

a)       Gösterme-Yaptırma: Bu yöntemde önce yapılacak iş, öğretilecek davranış, çözülecek sorun sınıfa sunulmalıdır. Sonra işin, davranışın sorunun iş ve işlem basamakları sırasıyla ve aşamalı olarak tahtaya yazılmalıdır, bunlar ders süresince silinmemelidir. Öğrenciler bu sırayı defterlerine yazmalı, öğretmen bunu denetlemeli,eksikleri tamamlamalıdır.

b)       Demonstrasyon: Gösterme-yaptırma tekniğinin gösterme kısmını içerir. Öğretmen çözülecek sorunu araç-gereçleri kullanarak işlem basamaklarına ve çözüm sırasına göre yapıp göstermelidir. Bunun için demonstrasyon planlanmalı yani hangi işin nasıl, ne zaman, hangi araçla, nerede yapılacağı saptanmalıdır. Öğretmen göstereceği işin denemesini birkaç kez kendi başına yapmalı, en olgun şeklini alınca sınıfa sunmalıdır.

c)       Dramatizasyon: Bu teknik öğrencilerin etkin katılımını gerektirir. Çünkü öğrenci hedef davranışın örneğini taklit ederek jest, mimik, el, kol ve vücut hareketleri yaparak, ses tonunun ayarlayarak sunmalıdır. Öğrenciye kazandırılacak hedef davranışlar en az uygulama düzeyinde olmalıdır. Bu teknik şu sıraya göre işe konulmalıdır:

·         Neyi yapıp gösterecekleri öğrencilere açık ve anlaşılır şekilde söylenmelidir.

·         Öğrencilere hazırlanmaları için belli bir süre verilmelidir.

·         Öğrenciler teker teker yada birlikte hazırladıklarını sınıfa sunup göstermelidir.

·         Yapılanların doğruluğu üzerinde sınıfça tartışılmalıdır.

d)       Deney: Hedef davranış en az uygulama düzeyinde olmalıdır. Bu teknik kullanılırken şu sıraya uyulabilir:

·         Deney yapılacak hedef davranışlar belirlemelidir. Bunlar en az uygulama düzeyinde olmalıdır.

·         Hedefe uygun araç-gereç seçilmeli ve denetlenip alınmalıdır.

·         Deneyin işlem basamakları eksiksiz belirlenmelidir.

·         Deney düzeneyi kurulmalıdır.

·         Güvenlik önlemleri alınmalıdır.

·         Deney düzeneyi çalıştırılmalıdır.

·         Deney süresince gözlenmelidir.

·         Sonuçları alıp kontrol edilmelidir.

·         Sonuçlar rapor halinde yazılmalı, sınıfa sunulmalı ve tartışılmalıdır.

·         Deney bittikten sonra düzenek sökülmeli, araç-gereç sökülüp yerine konmalıdır.

Deney her öğrenci tarafından yapılmalıdır. Buna imkan yoksa sınıf en fazla dört kişilik gruplara ayrılmalı ve her grubun deneyi birlikte yapmaları sağlanmalıdır. Öğretmen öğrencileri denetlemeli, yardım isteyen öğrencilere ipucu vermeli ve rehberlik etmelidir.

e)       Gözlem: Sistematik olarak doğal yada toplumsal olayları inceleme verileri   kaydedip bir yargıya varma süreci olarak anlatılabilir. Burada öğrencinin bir sürece bilinçlice katılması, yani gözlemi,kurallara uygun olarak yapması gereklidir. Bu teknikte öğrenciye kazandırılacak davranışlar en az uygulama düzeyinde olmalıdır. Bu teknikte şu sıraya uyulabilir:

·         Gözlem yapılacak doğal yada toplumsal olgu belirlenmeli ve sınırlandırılmalıdır.

·         Gözlem yapılacak zaman saptanmalıdır. Olgunun ne zaman hangi sıklıkta ve kimlerce gözleneceği belirlenmelidir.

·         Gözlem sonuçlarının hangi ölçme araçlarıyla toplanacağı saptanmalı ve bu araçlar hazırlanmalıdır.

·         Belirlenen zaman ve sıklıkta gözlem, ölçme araçlarıyla ilgili kişilerce yapılmalı ve gözlem sonuçları not edilmelidir.

·         Belirlenen amaca ulaşılana dek, gözlemin kurallara uygun olarak yapılmasına devam edilmelidir.

·         Değişik kişilerce belirlenen zamanlarda yapılan gözlem sonuçları karşılaştırılıp bir sonuca varılmalıdır.

·         Gözlem, rapor edilmeli; sınıfa sunulmalı ve tartışılmalıdır. Tartışma sonuçlarına göre gerekiyorsa işlemler yenilenmeli; yanlışlar düzeltilmeli; eksikler tamamlanmalıdır.

f)         Gezi:  Bilişsel,duyuşsal ve devinişsel alanla ilgili hedef davranışları kazandırmada kullanılan bir tekniktir. Bu teknikte aşağıdaki maddelere uyulabilir:

·         Kazandırılacak hedef davranışlar öğrencilerce birlikte saptanmalıdır.

·         Gezi yapılacak kurum saptanmalıdır.

·         Bu kurumdan izin alınmalı, gezinin amacı, yapılacağı zaman, sorulacak sorular kurum yetkilileri ve öğrencilerce birlikte saptanmalıdır.

·         Öğrencilerle birlikte gezinin planı yapılmalıdır.

·         Plan; tüm öğrencilere, okul müdürüne ve gezi yapılacak kuruma önceden sunulmalı ve onlardan olur alınmalıdır.

·         Planya göre gezi yapılmalıdır.

·         Gezi sonu sınıfça yapılan etkinlikler tartışılmalı ve bir sonuca varılmalı; bu sonuçlar okul müdürüne ve gezi yapılan kuruma rapor halinde sunulmalıdır.

Gezi yapılırken öğretmen kurallardan taviz vermemeli; planda esnek davranabilmelidir. Çıkan fırsatlar değerlendirilmeli; fakat gezinin hedef davranışının dışına çıkılmamalıdır.

g)       Sergi: Doğal, toplumsal, kültürel ürünlerin bilgi ve beceri elde etmek  için kişilere sunulduğu etkinliklerden biridir. Sergiye gitmek gezinin kurallarına göre yapılmalıdır. Sergi aşamalı olarak şu kurallara göre yapılabilir:

·         Serginin hangi hedef davranışları kazandırmak için düzenleneceği belirlenmelidir.

·         Sergide herkesin görev yetki ve sorumlulukları saptanmalıdır.

·         Serginin kimlere, ne zaman nerede sunulacağı belirlenmelidir.

·         Sergi için gerekli kişi ye kurumlardan izin alınmalıdır.

·         Sergide kullanılacak doğal, kültürel, toplumsal ürünler seçilmelidir.

·         Sergiyi tanıtıcı film, video, afiş, pankart hazırlanmalı,gerekli duyurular yapılmalıdır.

·         Serginin açılış programı, sınıfta tartışarak, ilgili ve yetkili kişilerce görüşüp düzenlenmelidir.

·         Bu program uygulanmalıdır.

·         Sergi sonunda plana göre gerekli işlemler yapılmalı, sergi kapatılmalıdır.

·         Yapılan etkinlikler  sınıfta tartışılmalı, yanlışlar düzeltilmeli, eksikler tamamlanmalı, etkinlikler rapor halinde sınıfa ve yetkililere sunulmalıdır.

·         Sergi düzenlenirken her öğrencinin görev alması sağlanmalıdır.

h)       Eğitsel Oyunlar:  Bunlar kart oyunları, bilmeceler, bulmacalar,nesi var nesi yok, kutuplaşma, eşini bul, eşyayı elle tanı vb. olabilir. Eğitsel oyunlar seçilip sınıf ortamında kullanılırken şu kurallara uyulabilir:

·         Eğitsel oyunlar hedef davranışları kazandıracak nitelikte olmalıdır.

·         Öğrencilerin yaşına, cinsiyetine ve genel ahlak ilkelerine uygun olmalıdır.

·         Sınıf ortamında uygulanacak nitelikte olmalıdır.

·         Öğrencilerce çabuk anlaşılır ve uygulanabilir olmalıdır.

·         Fazla zaman almamalıdır.

·         Öğrencilerin istenmedik davranışlar kazanmasına neden olmamalıdır.

·         Öğrencinin yaşamını tehlikeye sokmamalı, yaralanmasına, sakatlanmasına neden olmamalıdır.

·         Öğretici eğitici yönü baskın olmalı, öğrencinin zevk almasını, eğlenmesini de sağlamalıdır.

·         Eğitici oyunlar öğrencinin bulunduğu çevresinden, onların yaşamından da seçilebilir.

I)      Arkası Yarın: Bu tür teknikte, olgu, olay, durum, film, oyun vb. kazandırılacak hedef davranışlara, öğrencinin yaşına ve cinsiyetine, genel ahlak ilkelerine göre seçilmelidir. Bunlar hiçbir zaman 10-15 dakikayı geçmemelidir. İki yada üç bölüm halinde düzenlenmelidir. Olgu, olay, film vb sınıfa sunulmalı ve en can alıcı yerinde kesilmelidir. Bundan sonra ne olabilir,niçin gibi sorular sorulmalı ve çok sayıda öğrenciden yanıtlar gerekçeli olarak alınıp tahtaya yazılmalıdır. Yanıtlar yazıldıktan sonra ikinci bölüm sunulmalı; verilen yanıtlarla karşılaştırılmalı, öğrencilerin nerede yanıldıkları onlara buldurulmalıdır. Bu teknikte bilimsel yöntemin basamaklarına uyulmalı, soruları öğretmen yanıtlamamalı, sorular herkese sorulmalı,öğrencilerin katılımı sağlanmalıdır. Bu teknikte film, oyun, öykü vb sonu öğrencilere bırakılabilir. Bu durumda “sonucu siz  düşünün ve sınıfa oynayarak sunun” denilmeli ve gerçekleştirilmelidir. En az üç değişik sonucun sınıfa sunulması sağlanmalıdır. Her oyundan sonra sınıfta tartışma açılmalı ve bir sonuca varılmalıdır.

i)      Yarışmalar:  Sınıf ortamında hedef davranışları gerçekleştirici çeşitli yarışmalar düzenlenebilir. Bu tür teknik her ders ve hedef davranış için uygulanabilir. En etkili olanları bilgi, beceri yarışmalarıdır. Bu tür yarışmalar düzenlenirken şu kurallara uyulabilir:

·         Yarışmalar hedef davranışa göre düzenlenmelidir.

·         Yarışmalara çok sayıda öğrenci katılmalı, bunun için gerekli önlemler alınmalıdır.

·         Yarışmada hayati tehlike varsa, önceden gerekli güvenlik önlemleri alınmalıdır.

·         Yarışmaların kuralları gerekiyorsa, tartışarak birlikte saptanmalı, herkese yarışmadan önce belirtilmelidir.

·         Yarışmalarda öğretmen taraf tutmamalıdır.

·         Yarışmanın yeri, zamanı, katılma koşulları önceden belirlenip duyurulmalıdır.

·         Eğitim ortamında yarışma kurallara uygun olarak yapılmalı ve sonuçlar herkese açık olmalı, tartışarak eksikler giderilmeli, yanlışlar düzeltilmelidir.

j)      Proje tekniği: Bilimsel yöntemin basamaklarına göre düzenlenmelidir. Her öğrenci ilgi duyduğu alanda  proje alabileceği gibi, bir grup da alabilir. Eğer gruba veriliyorsa herkesin görev, yetki ve sorumlulukları belirlenmelidir. Bu teknikte bilişsel, duyuşsal, devinişsel alanın üst derecedeki hedef davranışları kazandırılabilir. Bu teknikte şu sıraya uyulabilir:

·         Öğrencinin üzerinde çalışacakları sorunu kendi istekleriyle belirlemeleri ya da onlara çeşitli sorunlar sunulmalı,bunlardan birini seçmeleri sağlanmalıdır.

·         Sorunu bir grup seçmişse, herkesin görev, yetki ve sorumlulukları saptanmalıdır.

·         Proje süresi belirlenmelidir.

·         Çalışma planı yapılmalıdır.

·         İlgili kaynaklar belirlenmeli, okunmalı ve not alınmalıdır.

·         Sorun sınırlanmalı, ve alt problemler belirlenmelidir.

·         Denenceler kurulmalıdır.

·         Araç-gereçler hazırlanmalı ve veriler toplanmalıdır.

·         Plana göre işler yapılmalı ve bitirilmelidir.

·         Proje ilgililere ve sınıfa sunulmalı, gerekiyorsa yanlışlar düzeltilmeli ve eksikler giderilmelidir.

·         Rapor yazılıp ilgililere verilmelidir.

Proje tekniğinde sorunu bir grup almışsa herkesin görevini yapıp yapmadığı değişik ve uygun zamanlarda yoklanmalıdır. Bu gibi durumlarda projenin bir başkanı olmalıdır ve başkan seçimle iş başına gelmelidir.  

5- TAM ÖĞRENME YOLUYLA ÖĞRENME: