Küçük veya büyük grupların oluştuğu her yerde mutlaka bir lider bulunur. Buralardaki lider ya atama ile gelen biçimsel liderdir ya da doğal olarak ortaya çıkan liderdir. Liderlik nasıl oluşursa oluşsun ortaya çıkan lider ya otokrattır, ya demokrattır yada liberaldir.

   Karar fonksiyonu, otokrat liderlikte “liderde”, liberal liderlikte “kişilerde”, demokrat liderlikte ise grupta toplanmıştır.

   Otokrat liderlikte; liderin yönetimindeki kişileri güveni azdır,disiplin ve otoriteye, kuvvet ve sembollere önem verme önemlidir. Bu liderlikte “lider” vazgeçilmez bir unsurdur. Sitemizde bulunan “Vazgeçilmez Adam Hastalığı” yazısı bu tip liderliğe güzel bir örnektir.

   Liberal liderlikte; problemin çözülmesinde serbestlik önemlidir, gurup kendi kendini yönlendirir, liderden gelen destek ve yönlendirme yoktur, lider grup ile örgüt arasında bir köprüdür.

   Demokrat liderlik; bu liderlikte “lider” üyeler üzerinde otorite kurmaz. Lider grup üyelerine destek verir. Demokrat lider grubuna teklif ve önerilerde bulunur. Bu liderlikte “lider” astları ile problemlere birlikte çözüm arar ve işbirliğine önem verir.

   Görüleceği üzere “bireylerin doyumu bakımından” en uygun liderlik demokrat liderliktir.

  Sınıf ve okul yöneticilerinin “demokrat lider” olması gereklidir. Sınıf ve okul yöneticileri “liderleştikçe” okul ve sınıftaki gurup başarısı artar. Okul ve sınıf yönetiminde lider, önce problemleri gerçekçi bir gözle görebilmeli,onları çözecek yeteneklere sahip olmalıdır. Gerçek lider; işe ilgi yaratır,”ben” yerine “biz” der,işbirliğine önem verir, öncülük eder. Lider devamlı adalet duygusuna sahip olmalıdır. Lider “Adaletsiz kuvvet zalim, kuvvetsiz adalet aciz olur” sözünü hiçbir zaman unutmamalıdır. Karar verme ve uygulamada lider (öğretmen) gurubun (öğrencilerin) görüşlerine önem vermelidir. Bu konuda Atatürk “Neticede, kendi fikrimi uygulayacak bile olsam, herkesi ayrı ayrı dinlemekten zevk alırım” demiştir (Yakınlarının Ağzından Atatürk S. Güngör) . Sınıf yöneticisinin amacı; “çocuğu başarıya koşullayarak kendini gerçekleştirmesi için fırsatlar hazırlamak ve pekiştireçleri yerli yerinde kullanmak” olmalıdır. Ne yazık ki eğitim sistemimizde “otoriteye itaat doğrudur”, “öğretmenin söylediği doğrudur” gibi düşünmeyi engelleyici fikirlere inanan otokrat yöneticiler ve öğretmenler az değildir. Bu nedenle Freire’nin de söylediği gibi “öğrenciler, geleneksel öğretmenin zulmünden artık kurtarılmalıdır”. Gelenekçi öğretmen itaatkar (düşünce üretemeyen) ve şablon insan yetiştirir.(Sitemizdeki "Küçük Çocuk" hikayesindeki 1.öğretmen tipi) Bu tip öğretmen herkesten aynı başarıyı bekler ve sorduğu sorulara aynı cevapları ister, aynı cevabı veremeyen öğrencileri de notla cezalandırır. Halbuki "karnedeki zayıf notun öğretmenin kendisini de değerlendirme olduğu" (F.Öktem) aşikardır. Şu unutulmamalıdır “her öğrenci potansiyeli oranında başarılı olabilir”. Bazı hedef davranışlar , öğrencilerin bir kısmının öğrenme gücünün üstünde olduğundan diğerlerine göre az öğrenirler. Bir kısım öğrencilere de bu hedef davranışlar hafif gelir ve onlar da sınıf seviyesinde kalmaya zorlanır. Bu durum hazır bulunuşluk açısından problemler yaratır. Neticede öğrenci ya çalışmamayı seçer ya da azimli ise kavrama, uygulama gibi davranışlar için gerekli hazır bulunuşluğa sahip olmadığı için ezberleme yolunu seçer. Ezber ise öğrencinin daha çok emek harcamasına neden olur ve öğrenilenler çabuk unutulur.

Sınıf yöneticisinin gelenekçi olmayıp, demokrat olması ve kendini yenilemesi bu durumu büyük çoğunlukla önler. Demokrat yöneticiler ve liderler demokrat vatandaşlar yetiştirir. Demokrat vatandaşların olduğu yerde de DEMOKRASİ olur. Bu da ancak "Çağdaş Öğretmen" gerçekleştirir.

“Demokrasi, demokrat insanlardan oluşan toplumların rejimidir. Demokrat insanlar da demokrasiyi yaşayan eğitim kurumlarında (aile, okul, toplum) yetişir. Demokrasinin eğitim kurumlarında bir yaşam biçimi olması; okul, yönetici-öğretmen (lider), öğrenci ve çevre arasındaki ilişkilerin insan haklarına ve demokrasi ilkelerine uygun olarak işlemesiyle mümkündür”.

Kaynak:

1-Çağdaş ve Demokratik Eğitim-MEB,1993

2-Yöneticinin El Kitabı-MEB,1996