Şerif KARATAŞ

İlköğretim Müfettişi/Erzurum

  İlköğretim çağındaki kız ve erkek tüm çocukların l ilköğrenime devam etme zorunluluğu olduğu halde, l sürekli devamsız öğrenciler sorunu yaşamakta olduğumuz bir gerçektir. Bu yazımızda araştırma sonucu elde edilen verilerle birlikte tespit edilen sürekli devamsızlık nedenleri ve buna bağlı olarak çözüm önerileri dikkatlere sunulmuştur.

2001-2002 eğitim ve öğretim yılında Müfettişliğimizce yapılan araştırma ve incelemede Erzurum ilinde kız öğrenci sayısı 67.518, erkek öğrenci sayısı 89.469 ve toplam 156.987'dir. Aynı eğitim ve öğretim yılında, demografik değişkenler dikkate alınarak araştırmanın yapıldığı Erzurum merkez ve merkeze bağlı köy okulları ile Horasan, Karaçoban ve Olur ilçesinde toplam kız öğrenci sayısı 10.848, erkek öğrenci sayısı 13.953 ve toplam öğrenci sayısı ise 24.801'dir. 24.801 kayıtlı öğrenciden 2064'ü sürekli devamsız öğrenci olarak tespit edilmiştir. Sürekli devamsız öğrenciler içerisinde kız öğrencilerin devamsızlık oram % 68, erkek öğrencilerin ise oram ise % 32'dir. İlköğretim çağındaki öğrencilerin içinde sürekli devamsız durumundaki öğrencilerin oranı % 8.30'dur. Sürekli devamsız öğrencilerin içerisinde ilköğretim birinci sınıf öğrencilerinin oranı % 5.90; ikinci sınıf öğrencilerinin oranı % 10.70; üçüncü sınıf öğrencilerinin oranı % 13.10; dördüncü sınıf öğrencilerinin oranı % 16.50; beşinci sınıf öğrencilerinin oranı % 17.30; altıncı sınıf öğrencilerinin oranı % 27.60; yedinci sınıf öğrencilerinin oranı % 7.90; sekizinci sınıf öğrencilerinin oranı ise % 0.90; araştırmada kayıtlı bulunduğu sınıfları tespit edilemeyen öğrencilerin oram % 8.50'dir. Bu sonuca göre 3, 4, 5, 6.sınıflarda kayıtlı bulunan ilköğretim çağındaki öğrencilerin ciddî oranda devamsızlıklarının bulunduğu görülmektedir. 7. sınıfta bu oranın % 6.8'e düşmesi ve 8. sınıfta oranın % 0.8'e kadar inmesi dikkat çekicidir. Öğrencilerin 6. sınıfta öğrenim görmesi halinde ilköğretimi bitirinceye kadar devam ettiği, öğrenimini bırakmamak ve tamamlamak eğiliminde olduğunu göstermektedir.

Öğretmenler, okul yöneticileri, millî eğitim müdürlükleri ve ilköğretim müfettişlerinin sıkı takibi sonucunda 2002-2003 eğitim ve öğretim yılında ve bu inceleme-araştırma yazımızın sonucunda;

a)Erzurum merkezindeki Grubumuz Müfettişliğinin çalışma bölgesi ve sorumluluğunda bulunan 15 ilköğretim okulunda 3.888 kız, 4.390 erkek olmak üzere toplam 8.278 kayıtlı öğrenci bulunduğu ve bunlardan 111 kız, 44 erkek olmak üzere toplam 155 sürekli devamsız öğrenci bulunduğu, sürekli devamsız öğrencilerin oranının % 1.87 olduğu,

b) Erzurum merkezine bağlı köylerdeki 9 ilköğretim okulunda 123 kız, 115 erkek olmak üzere toplam 238 kayıtlı öğrenci bulunduğu; bunlardan yalnız 2 kız öğrencinin sürekli devamsız olduğu; sürekli devamsız öğrencilerin oranının % 0.84 olduğu, -\

c) Horasan ilçesindeki 96 ilköğretim okulunda 4.323 kız, 5.434 erkek olmak üzere toplam 9.757 kayıtlı öğrenci bulunduğu ve bunlardan 324 kız, 128 erkek olmak üzere toplam 452 sürekli devamsız öğrenci bulunduğu, sürekli devamsız öğrencilerin oranının % 4.63 olduğu,

d) Karaçoban ilçesindeki 30 ilköğretim okulunda 1.751 kız, 3.310 erkek olmak üzere toplam 5.061 kayıtlı öğrenci bulunduğu ve bunlardan 74 kız, 112 erkek olmak üzere toplam 186 sürekli devamsız öğrenci bulunduğu, sürekli devamsız öğrencilerin oranının % 3.67 olduğu,

e) Olur ilçesindeki 26 ilköğretim okulunda 564 kız, 704 erkek olmak üzere toplam 1.268 kayıtlı öğrenci bulunduğu ve sürekli devamsız öğrencinin hiç olmadığı,

Sonuç olarak Grubumuz Müfettişliğinin çalışma bölgesinde bulunan 176 ilköğretim okulunda kayıtlı toplam 10.649 kız ve 13.953 erkek olmak üzere toplam 24.602 öğrenci bulunduğu; bunlardan 511 kız ve 284 erkek olmak üzere toplam 795 sürekli devamsız öğrencinin olduğu ve bu duruma göre sürekli devamsız öğrencilerin oranın % 3.23 olduğu; kız öğrencilerin sürekli devamsızlık oranının % 4.79; erkek öğrencilerin oranının ise % 2.03 olduğu; 2002-2003 eğitim ve öğretim yılında 2001-2002 eğitim ve öğretim yılına göre sürekli devamsız öğrencilerin sayısı ve oranı en az % 60 azalarak, % 8.30'dan % 3.23'lere kadar indiği görülmektedir.

1) Çocukların nüfusa kayıtlarının geç yapılmasından dolayı, doğum tarihlerinin nüfus cüzdanın çıkarıldığı tarih olarak yazıldığı; ilköğretim çağındaki öğrencilerden bir kısmının gerçek yaşlarının, nüfus cüzdanlarına göre bilinen yaşından, büyük olduğu,

2) İlköğretim çağındaki kız öğrencilerin bedenen gelişmiş olmalarım velilerin gerekçe göstermesi,

3) Ailelerin ekonomik yetersizlikleri ve okul masraflarını karşılayamadığını gerekçe göstermeleri,

. 4) Bölgemizde ailelerin çok sayıda çocuğunun olması, ekonomik sıkıntı yaşaması ve buna bağlı olarak ilköğretim çağındaki çocuklarını simit satma, ayakkabı boyacılığı yapma, bir işyerine çırak verme, başka bir çok işlerde çalıştırmak suretiyle aile bütçesine katkıda bulunmalarım ilköğretime devam etmesinden daha önemli ve gerekli görmesi, ^:

5) Çok az oranda olsa da kimi ilköğretim çağındaki çocukların öğrenim isteğinin olmayışı ve okula karşı ilgisizliği,

6) Sürekli devamsız öğrencilerle ilgili olarak özellikle 222 Sayılı Kanun ile 4306 Sayılı Kanunun ihlâli halinde bir yargılamanın ve müeyyidenin etkin olarak uygulanmayışı,

7) Millî Eğitim Bakanlığının genelgelerle birlikte ilköğretimde devamsızlık konusunda 20+15=35 günlük sınırlamayı kaldırması, öğrencinin bir dönem notu almış olmasını Şube Öğretmenleri Kurulunda durumunun görüşülmesi için yeterli görmesi,

8) Kimi ailelerin evlerinin okula uzak oluşu,

9) Bazı öğrencilerin kaynaştırma eğitimine tabi oluşu ve velilerinin özürlü öğrenciyi okula göndermek istememesi,

10) Dar gelirli ailelerde bakıma muhtaç anne, baba, büyükanne, büyükbaba, kardeş olması ve özellikle ilköğretim çağındaki kız çocuklarının bu hasta ve yaşlı kişilerin bakımını üstlenmesi veya velisi tarafından görevlendirilmesi,

11) Daha önceki yıllarda çocuklarını okula göndermeyen velilerin okul yönetimi ve öğretmenlerin sıkı takibi sonucu çocuğunu okula göndermek istemesine rağmen, öğrencilerin akranlarına göre daha alt sınıflarda öğrenime devam etme, kendilerinden yaşça ve bedenen küçük olan öğrencilerle aynı sınıfta bulunmayı kabullenmemesi ve velinin de aynı düşüncede olması,

12) Köylerde bazı ailelerin ilköğretim çağındaki çocukları ev, tarla ve hayvan besleme işlerinde çalıştırmaları ve çobanlık yaptırmaları,

13) Bazı ailelerin, okulların eğitime devam ettiği bahar ve güz aylarında, yaylalara çıkmaları, hayvancılıkla geçimlerini sağladıkları için ilköğretim çağındaki çocuklarını da beraberlerinde götürmeleri,

14) Kırsal kesimde (köylerde) kız çocuklarının ilk okuma ve yazma döneminden sonra okula gönderilmemesi yönünde yanlış da olsa bir inancın, töre ve geleneğin yaygın olması,

15) Köylerde ilköğretim çağındaki kız çocuklarının nişanlanması veya resmî nikâh olmadan evlendirilmesi,

16) Kırsal kesimde, ilköğretimle birlikte genel olarak, eğitim ve öğretimin öneminin tam olarak kavranılmamış olması,

17) Öğrenci velilerinin taşımalı ilköğretim, yatılı ve pansiyonlu ilköğretime olumlu yaklaşmaması,

18) Ailelerin bulunduğu yerleşim biriminden büyük kentlere göç etmesi ve kentlerde büyük ekonomik sorunlarla karşılaşmaları,

19) Aile içinde yaşanan bazı sorunlardan dolayı ailenin bölünüşü, anne ve babaların ayrılması,

20) Kimi ilköğrenim çağındaki çocukların ailede yaşanan sorunları bahane ederek ailesini ve okulunu terk etmesi ve büyük şehirlere kaçması,

21) İlköğretim okullarının bir kısmında 5 yıllık eğitim ve öğretim hizmeti verilmesinden dolayı bu okullarda öğrenimini tamamlayan öğrencilerin 6, 7 ve 8. sınıflan bulunan ilköğretim okullarına nakil suretiyle geçiş yapmaları sırasında kimi öğrencilerin izlerini kaybettirmeleri; kayıt işlemi yapılmadan nakil belgesi düzenlenemediğinden beş yıllık öğrenimini tamamladığı ve devam edeceği sekiz yıllık eğitim veren okul yöneticilerinin sorunu çözememesi,

22) Aday öğretmenlerin, özellikle köylerde, öğrenci velileri ile yeterli düzeyde iletişim kuramayışları sonucu sürekli devamsız durumdaki öğrencilerin okula devamlarını sağlayamadıkları tespit edilmiştir.

1) İlköğretim çağındaki kız ve erkek öğrencilerden, sürekli devamsız durumda olanların okula devamlarının sağlanabilmesi için öğretmen ve okul yöneticilerinin velilerle, köy ve mahalle muhtarları ile görüşmeleri ve yazışmaları,

2) Okul Müdürlüklerinin ilçe millî eğitim müdürlükleri ile yazışmaları; ilçe millî eğitim müdürlüklerinin ve kaymakamlık makamlarının il millî eğitim müdürlüğü ve valilik makamı ile yazışmaları; Bakanlığımızın ilgili birimleri ile yazışmalar yapılması ve sayısal bilgilerin alınıp verilmesi,

3) Köylerde ilköğretim çağındaki çocukların hayvan otlatmasında (çobanlık) çalıştırılmasını, herkesin kendi hayvanlarını kendilerinin veya çocuklarının otlatmasını önlemek amacıyla sığırtmaç tutulması ve ailelerin hayvanlarım bir ya da daha fazla sayıda tutulacak çoban tarafından güdülmesinin sağlanması,

4) Kaymakamlık makamlarının köy muhtarları ile bu konuda bir çalışma başlatması; valilik ve kaymakamlık -makamlarının emirleri ile il ve ilçe müftülüklerince camii imam-hatipleri ve Kur'ân kurslarında görevli öğreticileri görevlendirerek dinimizin eğitim ve öğretime verdiği önem, yasalar, öğrencilerin okula gönderilmesi üzerine vaaz, hutbe, sohbet, toplantı düzenlemelerinin sağlanması,

5) Okul yöneticileri-öğretmenler ile camii imam-hatipleri arasında işbirliği ve dayanışma çalışmalarına yer verilmesi; valilik ve kaymakamlık makamlarının emirleri ile il sağlık müdürlüğü ve ilçe sağlık grup başkanlığının köylerde ve mahallelerde görev yapan doktor, hemşire ve ebeleri görevlendirmeleri suretiyle okul yönetici ve öğretmenleri ile işbirliğine gidilmesi,

6) Velilerin aydınlatılması ve yönlendirilmesinin sağlanması; kaymakamlık makamlarınca köylerde ve mezralarda halkın üzerinde nüfuza sahip, etkili olabilecek kişi ya da kişilerin bu konuda duyarlı hale getirilmesi ve yardımcı olmalarının sağlanması,

7) Öğretmen ve okul yöneticilerince sürekli devamsız öğrencilerin anne ve babaları ile ayrı ayrı toplantılar düzenlenmesi,

8) Valilik ve kaymakamlık makamlarının emirleri ile kırsal kesimde jandarma komutanlıkları ve şehirlerde emniyet müdürlükleri-âmirliklerinden yardım istenmesi,

9) Köy ve mahalle muhtarları, belediye başkanları, siyasî parti başkanları, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının yönetici ve personeli, sivil toplum örgütleri, yerel basın yöneticileri topluca ya da ayrı ayrı toplantılara çağrılarak, seferberlik anlayışı içinde birlik ve beraberliğin sağlanması; söz konusu kişi ya da kişilere duyarlılık kazandırılması ve yardımcı olmalarının istenmesi,

10) En son çare olarak 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununun 52-59.maddelerine göre para cezasının uygulanması,

11) Kaynaştırma eğitimine tâbi öğrenciler, uyum sorunu olan ve öğrenme engelli öğrencilerle diğer özürlü öğrencilerin taranması ve tespit edilerek özel eğitim kurumlarının sayısını artırarak buralarda eğitim ve öğretime alınması,

12) İlköğretim çağında olup, nüfusa geç kaydolduğundan gerçek yaşından küçük yazılan öğrencilerin doğum tarihinin gerçeğine göre yazılmasında nüfus müdürlüğü, sağlık kuruluşları ve mahkemelerce bir an önce gerçekleştirilmesini mümkün kılıcı yasal çözümlerin getirilmesi,

13) Sürekli devamsız öğrencilerin anne-babalarından resmî nikâhı bulunmayanların, nikâhlarının bir an önce yapılarak, çocukların nüfus cüzdanlarının ivedilikle çıkarılması,

14) Bu güne kadar nüfusa kayıtları yapılmamış olan çocukların, kayıtlarının nüfus müdürlüklerince cezasız olarak ivedilikle yapılması ve nüfus cüzdanlarının verilmesi,

15) Sosyal güvencesi olmayan ailelerin ilköğretim çağındaki çocuklarının, ilköğretime devam edenlerinin, Devletçe sigortalı olmalarının sağlanması gerekmektedir.

16) Pansiyonlu ve yatılı ilköğretim bölge okullarında barınma, beslenme, temizlik şartlarının çok daha iyileştirilmesi; yönetici, öğretmen, teknisyen, sağlık görevlisi, yardımcı personel eksikliklerinin giderilmesi başta olmak üzere tüm ihtiyaçlarının karşılanması,

17) Nakil suretiyle öğrencilerin bir başka okula kaydolmaları esnasında devam ettiği ve devam edeceği okul yönetimlerinin yazışma ve haberleşmelerini çok disiplinli yürütmesi,

18) Bakanlığımızın, 2000-2001 ve 2001-2002 eğitim ve öğretim yılı sonunda olduğu gibi, öğrencinin bir yarıyıl sonu notu alması halinde devamsızlık sürelerine bakılmaksızın bu öğrencilerden başarısız olanların durumlarının şube öğretmenleri- kurulunda görüşülmesini istememesi gerekmektedir.